Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Een op de drie senioren loopt hoog risico op ondervoeding
Onderzoek bij Antwerpse ouderen die drie keer per week thuiszorg krijgen
Bijna een op de drie senioren die nog zelfstandig thuis woont, loopt een hoog risico op ondervoeding. Van de 65-plussers die voor een serieuze operatie naar het ziekenhuis moet, is zelfs meer dan de helft ondervoed.
Het probleem is al langer bekend, maar volgens Bart Geurden van de UAntwerpen wordt ondervoeding bij senioren nog altijd zwaar onderschat. “Wij hebben met studenten onderzoek gedaan bij Antwerpse ouderen die drie keer in de week thuiszorg krijgen. De schatting van Thuiszorg was dat 10% van hen ondervoed was. Toen wij mee op ronde gingen, kwamen we uit op 29%.”
Bij een onderzoek dat in drie Antwerpse ziekenhuizen werd uitgevoerd bij thuiswonende 65plussers die voor een zware operatie (drie dagen opname) naar het ziekenhuis moesten, bleek zelfs 51,4% ondervoed. Bart Geurden: “In de tijd tussen de afspraak van de operatie en de opname zelf, hebben ze geen enkel voedingsadvies gekregen. In rusthuizen is 20% ondervoed, en loopt nog eens 39% een hoog risico op ondervoeding.”
Op een symposium dat donderdag in Antwerpen plaatsvond, werd gepleit voor meer aandacht voor gewone voeding bij ouderen. Er wordt vaak snel overgeschakeld op kunstmatige (bij)voeding, terwijl extra kruiden, een aantrekkelijke presentatie of nieuwe bereidingstechnieken ook veel kunnen doen om de eetlust aan te wakkeren.
In Vlaamse rusthuizen is 20% van de bewoners ondervoed en nog eens 39% heeft een hoog risico op ondervoeding. Maar met kleine ingrepen kunnen senioren hun eetlust terugkrijgen. Zelfs een eigen bord kan al helpen.
Je moet er maar op komen: senioren eten beter na hun verhuizing naar het rusthuis als ze van hun vertrouwde bord kunnen blijven eten. Dat blijkt toch uit een proefproject in Nederland. “Het heeft ons ertoe aangezet om dat hier ook te proberen”, zegt Stefan Van Eeckhout van het Zorgbedrijf Antwerpen.
Op een symposium in Antwerpen van het Zorgbedrijf in samenwerking met de UAntwerpen en enkele andere organisaties werden heel wat voorstellen gedaan om ondervoeding bij senioren aan te pakken. Hard nodig, want bijna 60% van de rusthuisbewoners heeft problemen met voeding, en van de thuiswonende senioren die Thuiszorg over de vloer krijgen, dreigt 39% ondervoed te raken. “Er is veel te weinig aandacht voor die problematiek en het wordt vaak pas laat gedetecteerd. Senioren die ondervoed zijn, sterven eerder aan griep of andere medische problemen. Ondervoeding zal nooit worden geregistreerd als doodsoorzaak, maar de impact op het afweermechanisme mag niet worden onderschat”, zegt Bart Geurden van de UAntwerpen.
Meer dan presentatie
Nu worden nog heel wat maaltijden gemixt als ouderen gewoon eten niet meer binnen krijgen, wat meestal een onsmakelijke groenbruine brei oplevert. Al besteden heel wat grootkeukens al wel aandacht aan een aantrekkelijke presentatie van bolletjes puree, met een schijfje kippenmousse en wortelzalf bijvoorbeeld. Maar presentatie alleen is niet genoeg. Omdat oudere mensen veel smaak en geur verliezen, smaakt het eten hen beter als er veel kruiden in verwerkt zijn, of als ze het brood dat ze op tafel krijgen eerst ruiken als het in de oven zit.
“We hebben eens een experi- ment uitgevoerd bij dementerende bejaarden”, zegt Bart Geurden. “In plaats van het ontbijt op een dienblad te geven, organiseerden we een ontbijtbuffet met een kok die in de eetzaal spek en pannenkoeken stond te bakken. Mensen die anders nauwelijks iets aten, zaten nu te schransen aan tafel.”
Ondervoede senioren krijgen meestal klinische voeding om aan te sterken, een met eiwit verrijkt drankje. “Dat lusten ze vaak niet en dan drinken ze het niet op”, vertelt collega Marleen Corremans. “Het geeft hen bovendien een verzadigd gevoel waardoor ze hun gewone eten laten staan en het supplement de maaltijd gaat vervangen. Dan zijn we niet goed bezig.”
Van puree tot poeder
Soms zijn de oplossingen eenvoudig: geef ’s middags wel een warme schotel, maar bewaar de soep voor ’s avonds. “Nieuwe technieken van de gastro-enginee
ring kunnen ook veel betekenen”, weet Geertrui Vlaemynck van het Instituut voor Landbouw, Visserijen Voedingsonderzoek ILVO. “Zo is er een nieuwe techniek om vruchtenpuree te drogen en daarna tot poeder te vermalen. De voedingswaarde is dezelfde als van gevriesdroogd fruit en het poeder kan veel smaak toevoegen.”
Aan dienstencentrum Bosuil in Deurne komt sinds kort iedere donderdag een kaaskraam, die veel succes heeft. Eten zien, stimuleert de eetlust ook. Wie zelf nog naar de winkel kan, eet beter en gevarieerder dan wie zijn boodschappen laat doen.
BART GEURDEN
UAntwerpen “Ondervoeding wordt nooit geregistreerd als doodsoorzaak, maar de impact op het afweermechanisme mag niet worden onderschat.”