Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Meisje van iconische foto na ruim 70 jaar bekend
Josepha Velge (80) uit Wilrijk kreeg als jong meisje kus van Engelse soldaat
Een lokaal geschiedkundig mysterie is ontrafeld: het meisje op een iconische foto van de bevrijding van Antwerpen, begin september 1944, is Josepha Velge (80) uit Wilrijk. Na de kus van de Engelse soldaat had ze een gelukkig leven. Vandaag staat ze op het punt om te verhuizen naar een serviceflat.
“Mijn lange haren had ik vroeger bijna altijd in twee vlechten. Dat jurkje van de foto is eigenlijk een rokje met een blouse. En die soldaat, die tilde mij zomaar ineens op die pantserwagen en kuste me. Ik maar blozen en mijn vader maar lachen.”
Josepha Velge – toen 7, nu 80 – herinnert zich die vierde september 1944 als de dag van gisteren. “Zoals zo vaak ging ik met mijn vader wandelen in de stad, de De Keyserlei, de Meir, de Grote Markt”, vertelt Josepha terwijl ze kijkt naar misschien wel het bekendste beeld van de bevrijding van Antwerpen.
“Jaren geleden, tijdens een tentoonstelling in het Antwerpse stadhuis, ben ik die foto voor het eerst tegengekomen, in ’t groot dan nog. ‘Maar dat ben ik’, zei ik. Ik vond dat wel bijzonder, maar heb er verder niet veel aandacht aan besteed. Tot nu eigenlijk, nu ik al mijn boeken aan het opruimen ben omdat ik ga verhuizen naar een serviceflat. In mijn kast kwam ik een boekje over de bevrijding van Antwerpen tegen, en daar stond die foto ook in. Ik heb dat aan een bevriende historicus getoond. Toen bleek dat het beeld tot nu ook voor hem een ‘mysterie’ was.” De historicus bracht uw krant op de hoogte, en wat volgt is geschiedenis.
Britse moeder
Na de landing op Normandië op 6 juni 1944, rukten de Engelsen op naar ons land. Op 1 september bereikten ze de Belgische grens, op 4 september konden ze de Antwerpse binnenstad bevrijden. De tanks kwamen van over de Rupel in Willebroek richting Antwerpen, via de Jan De Voslei (en enkele korte gevechten) naar het centrum. Duizenden burgers vielen de Britse soldaten om de hals.
En omgekeerd dus ook. “Trots dat mijn va- der was. Voor hem was het echt een pakkend moment omdat mijn moeder Engelse is, afkomstig van het graafschap Kent”, zegt Josepha. Haar vader, Florimond Velge, was tijdens de Eerste Wereldoorlog gewond geraakt tijdens een gasaanval in Engeland, waar Myrtle Amelia Ruck verpleegster was. Kort samengevat: ze trouwden, kregen een dochter en een zoon, en een nakomeling, Josepha. “Ik was ongewenst”, zegt Josepha. Ze krijgt het weer moeilijk als ze erover vertelt. “Mijn moeder heeft mij daarom nooit graag gezien. Maar gelukkig mocht ik vaak mee met mijn vader.”
Ook met haar broer had Josepha een heel moeilijke relatie, en haar grote zus – 17 jaar ouder – woonde in Engeland. “Toen die na 1945 weer bij ons kon komen wonen, heeft zij zich over mij ontfermd. Zij was als een moeder voor mij.”
De dagen na de bevrijding, dat was pure euforie, zegt Josepha. “Mijn ouders legden contact met de Engelse soldaten, nodigden hen uit bij ons thuis. Mijn moeder waste hun uniformen, we aten samen. Ik kreeg chocolade, weet ik nog, en mijn vader sigaretten. Het was volop vreugde na jaren van schaarste en angst.”
Platgebombardeerd
Maar na de euforie moest de grootste oorlogsellende nog beginnen. De Duitse bezetter gaf Antwerpen en de haven niet zomaar gewonnen, en nam een nieuw wapen in gebruik: de V-bom.
“We woonden in de Plankenbergstraat in Deurne (vlak bij het Rivieren
hof, red.)”, vertelt Josepha. “Ik was op weg naar het huis van een gezin met elf kinderen, toen daar een bom viel. De vader en vijf kinderen waren dood, de moeder en zes kinderen overleefden. Ik lag op straat en had alleen een grote schram op mijn been. Maar ik was wel een week doof door de luchtdruk.”
“Twee huizen waren volledig platgebombardeerd, ons huis was zwaar beschadigd. Mijn moeder had zo’n zware Singer-naaimachine tegen haar hoofd gekregen, mijn broer een balk in zijn gezicht. De keuken van onze bovenburen was op onze keuken terechtgekomen. Ik wil niet te veel stilstaan bij het feit dat ik bijna in dat noodlottige huis was.”
Na de oorlog nam het leven in onze contreien een vaart, en zo ook het leven van Josepha. Haar grote zus kwam uit Engeland, nam haar mee naar bals in de stad, en Josepha leerde haar man Joannes kennen. Ze trouwden, hij ‘ontvoerde’ haar naar Wilrijk, waar ze een dochter en een kleindochter kregen. Josepha ging in de snit en naad, en dat houdt haar nu nog bezig, naast haar activiteiten in de lokale heemkundige kring, waar Joannes ook vele jaren actief was. Zeven jaar geleden overleed hij, na een gelukkig leven. “Als we al ruzie kregen, dan was die opgelost voor we gingen slapen.” Josepha kent de kracht van een kus.
JOSEPHA VELGE
Het ‘bevrijdingsmeisje’
‘‘Mijn moeder heeft mij nooit gewild, ik was ongewenst. Maar met mijn vader was ik altijd op stap. Zo ook die 4de september 1944.’’