Gazet van Antwerpen Stad en Rand
‘Harde tante’ van PS neemt in tranen afscheid van de politiek
Machtigste PS-vrouw kondigt na carrière van dertig jaar haar afscheid aan
Tijd voor de jonge garde, vindt Laurette Onkelinx. Een tumultueuze zomer versnelde haar beslissing om met politiek te stoppen. Haar vertrek stelt scherp op de diepe malaise bij de PS.
“Je kunt niet aan politiek doen zonder een beetje opera.” Laurette Onkelinx gesticuleert hevig, verheft haar stem, lacht vaak en krijgt soms een krop in de keel. Zoals gisteren, toen ze haar vertrek uit de politiek aankondigde op een emotionele persconferentie. Bijna dertig jaar zit ze in de politiek. In 1988 stapte ze voor het eerst de Kamer binnen. Via de Franse Gemeenschapsregering veroverde ze later de federale politiek. Ze bleef 22 jaar minister.
In 2014 verhuisde de PS naar de oppositie. Voor het eerst in 25 jaar zat de partij federaal niet langer aan de knoppen. Gepokt en gemazeld als machtspolitica eiste Onkelinx het fractieleiderschap op. “In het begin moest ze wat wennen aan die nieuwe rol in de oppositie”, vindt Open Vld-fractieleider Patrick Dewael. “Soms deed ze wat aan overacting, zeker in haar aanvallen op de N-VA. Maar ze heeft haar rol gevonden. Het parlementaire metier kent ze heel goed.”
Dat laatste klopt, maar net als Elio Di Rupo, de gevallen premier die absoluut opnieuw partijleider wilde worden, belichaamde de Brusselse politica het onvermogen van de PS om een wervend verhaal te schrijven. Beiden staan ze symbool voor een partij die elke vernieuwing fnuikt en met recepten van weleer de gunst van de kiezer tracht te heroveren.
Dewael en Onkelinx waren collega’s in de tweede paarse regering: hij als minister van Binnenlandse Zaken, zij als minister van Justitie. Paars bleef voor Onkelinx een “tegennatuurlijke coalitie”, maar ze legde zich neer bij de wil van de kiezer, die zowel de liberale als de socialistische familie in de regering wilde.
Nooit een saai moment
“Ze is een raspolitica, soms een harde tante tijdens de onderhandelingen”, herinnert Dewael zich. “Ze kon frontaal in de aanval gaan, ging keihard voor haar principes, maar had evengoed respect voor het gegeven woord. Ze stopte nooit met onderhandelen. Toch niet voor ze zeker wist dat ze alles uit de brand had gesleept voor haar partij. Wanneer ’s ochtends om zeven of acht uur in de Lambermont
(de ambtswoning van de
premier, red.) iedereen uitgeput was, bleef zij zitten. Tot het einde.”
“Nooit een saai moment met haar. We verschilden vaker van mening dan we het eens waren, vooral inzake budget, maar uiteindelijk kwam er altijd een werkbaar compromis uit de bus. De harde woorden en slaande deuren waren zuiver politieke botsingen. Laurette is dan ook in de eerste plaats een toffe vrouw”, liet toenmalig premier Guy Verhofstadt (Open Vld) weten. Ook Dewael kende privé een andere Laurette: “Charmant en minzaam, humoristisch ook, weet veel van cultuur. Je hoeft met haar niet alleen over de politiek te praten.”
Onkelinx is een vrouw van vele oorlogen. Haast een kwarteeuw geleden kreeg ze het het zwaarst te verduren. Als minister van Onderwijs moest ze saneren. De verontwaardiging was groot, maar ze bewoog niet. Tijdens de tweede paarse regering moest ze het generatiepact verkopen aan de socialistische vakbond. “Die kan net zo goed naar de liberalen overstappen”, was een van de vriendelijkste sneren.
Absolute macht
Wellicht is ze haar vechtlust nog niet kwijt, maar Onkelinx begrijpt dat andere krijgers beter geplaatst zijn om de PS opnieuw te laten aanknopen met de smaak van de overwinning. Als voorzitter van de Brusselse PS kon ze het schandaal bij Samusocial niet voorkomen. Yvan Mayeur, de gevallen burgmeester van Brussel, was een intimus. Dat haar man Marc Uyttendaele als advocaat van de daklozenorganisatie alles in het werk stelde om pottenkijkers buiten te houden, viel niet uit te leggen. Dat in de berichtgeving rond Samusocial ook haar dochter in opspraak kwam, bewees haar kwetsbaarheid.
Meteen staken de geruchten de kop op dat ze als fractieleider zou vertrekken. Dat gebeurt nu ook. Onkelinx doet haar mandaat als Kamerlid uit en blijft nog even aan als Brussels voorzitter, maar past voor een prominente rol. Haar droom om burgemeester van Schaarbeek te worden, bergt ze op. Ze wil andere horizonten verkennen.
“Laurette was een minister met uitzonderlijke kwaliteiten”, tweette Di Rupo. De beslissing van Onkelinx stelt scherp op de hardnekkigheid van de voormalige premier om absoluut aan te blijven als voorzitter, ondanks rampzalige peilingen waarbij ook zijn persoonlijke populariteit verkruimelt. In die zin doet haar aangekondigd vertrek niets af aan de existentiële problemen van de Franstalige socialisten. Onkelinx houdt de eer aan zichzelf. Mochten de verkiezingen tegenvallen, ze hoeven haar niet meer buiten te dragen.