De bomen en de burger

Wij steunen de bewoners van de Charlottalei in hun strijd om 55 kastanjelaars in hun straat te redden. We zien daarvoor drie goede redenen. Eén: de politieke onenigheid in het dossier was groot (ook binnen partijen), de kwestie verdiende minstens een publiek debat. Twee: de discussie over de gezondheid van de bomen bleek weinig bevredigend, een rode draad in de expertenanalyses was dat de bomen niet zozeer ziek zouden zijn dan wel niet bestand tegen de impact van de geplande herinrichting van de straat. Drie: de bewonersgroep legde bewonderenswaardig veel creativiteit aan de dag in de zoektocht naar een alternatieve benadering van de problematiek. Hun liefde voor de bomen ging zo ver dat ze voorstelden om het fietspad vlak naast de bomen dan maar ineens te schrappen met het oog op het ontzien van de bomen bij de werken en in de plaats de ventwegen naast de middenweg in te richten als fietsstraat. Qua out of the box denken verdiende dat tien op tien, qua koppeling van emotie aan rationaliteit al evenzeer. Het bomencomité stapte uiteindelijk naar de rechtbank van eerste aanleg, om in kort geding te verkrijgen dat de bomenkap zou worden uitgesteld. Eergisteren besliste de rechter evenwel dat de bomen mogen worden gekapt, want de bewoners hadden zich van rechtbank en tijdstip vergist. Ze hadden zich eerder in het besluitvormingsproces maar tot de Raad van State moeten richten, hun vraag kwam nu te laat. Na een onbevredigende boomdiscussie volgde nu een onbevredigend arrest. Niet omdat de rechter juridisch ongelijk zou hebben, wel omdat de bewoners geen oordeel bekomen over de inhoudelijke argumentaties in hun verzoekschrift. Snijden die argumenten … hout? Niemand weet het, bij gebrek aan een uitspraak ten gronde. Zelf vermoeden we dat de stad Antwerpen de vergunning voor heraanleg van de straat misschien wel ten onrechte aan zichzelf toekende. Voor een rijweg met meer dan twee rijvakken moet normaal gezien de Vlaamse overheid de vergunning afleveren. Om maar te zeggen: iedereen kan fouten maken. De bewoners door laattijdig naar een verkeerde rechtbank te stappen, de overheid door verkeerdelijk zichzelf te bedienen in plaats van de reguliere procedure te volgen. Maar laten we hiervan het lot van honderdjarige bomen afhangen? Burgers of overheden kunnen hun juridisch gelijk of ongelijk halen. Maar ten gronde: zijn de bomen ziek? Niemand zegt ja. En zijn de voorliggende plannen voor heraanleg alleenzaligmakend? Evenmin weerklinkt een ja. Kunnen de voorstellen van de lokale bewonersgroep dan niet alsnog minstens heel ernstig tegen het licht gehouden worden, vooraleer over te gaan tot een eventuele kap? Want uiteindelijk dreigen we allemaal, zoals twintig jaar geleden, achter te blijven met het gevoel dat de bomen verdwenen omdat ze niet pasten in een nieuw ontwerp van de publieke ruimte. In 1998 moesten de Japanse kerselaars vlak voor het Museum van Schone Kunsten eraan geloven omdat ontwerpers daar een stenen plein hadden getekend. Uit gevoelens van onmacht – de bomen werden ’s nachts geveld, vlak voor een rechter een uitspraak zou doen – ontstond korte tijd later stRaten-generaal. Nóg een reden voor ons om met bijzondere aandacht naar het dossier van de Charlottalei te kijken en de bewoners te steunen. We zijn het ook aan onszelf verplicht. We willen uitdrukkelijk geen verwijten sturen naar politieke partijen of individuele bestuurders. Dit is geen gemakkelijk dossier, districtsbestuurders hebben wel degelijk inspraak georganiseerd en een bestuur probeert ook maar te besturen. Bij dat laatste hoort vandaag echter meer nog dan twintig jaar geleden out of the box denken. Ook is er nood aan een blikveld dat zich niet laat vastpinnen op bestuurstermijnen, modetrends of mogelijkerwijs achterhaalde afwegingen waar bomen geen boodschap aan hebben. Over tien tot vijftien jaar wordt de Charlottalei, als niet-prioritaire invalsweg, misschien wel autoluw gemaakt, zoals de vlakbij gelegen Brialmontlei. Ruimte zat voor honderdjarige bomen dan. Iemand daar al aan gedacht?