Een ontslag dat te laat komt

Wilde PSkopstuk Laurette Onkelinx zichzelf of haar partij redden?

Is Laurette Onkelinx het eerste kopstuk van de PS dat begrijpt dat haar generatie moet opstappen om de partij te redden? Of verlaat ze gewoon het zinkend schip om, zonder nog meer beschadiging op te lopen, een andere carrière uit te bouwen? In beide gevallen komt haar ontslag te laat. Haar imago is besmeurd, haar partij hangt in de touwen en wie de reacties op de sociale media leest, begrijpt dat haar afscheid ook geen deugd heeft gedaan aan het imago van de politiek in het algemeen. Haar tranen kunnen daar niets aan veranderen.

Het opstappen van Laurette Onkelinx is de zoveelste fase in het aftakelingsproces van de PS. Eerst werd de partij uit de federale regering geflikkerd, toen was er het Publifin-schandaal, dan Samusocial, vervolgens de coup van Benoît Lutgen en ten slotte stelde voorzitter Elio Di Rupo helemaal in zijn eentje een boek voor met ideeën waarmee hij de dreigende PTB-PVDA naar de kroon wou steken. Tussendoor werden enkele peilingen gepubliceerd waarin de eens zo machtige partij elke keer kleiner werd. En nu stapt de ‘grande dame’ van de PS op. Waarom doet ze dat?

1. Onkelinx verlaat het zinkende schip

Meteen na haar emotionele persconferentie woensdag zei Laurette Onkelinx dat ze op zoek gaat naar een nieuwe uitdaging buiten de politiek. “Ik ben nog lang niet van plan om met pensioen te gaan”, zegt ze in De Standaard. Ze verwijst naar ex-CD&V-minister Inge Vervotte die nu aan het hoofd van een ziekenhuisgroep staat. Als ze zo’n carrière nastreeft, is het natuurlijk nefast om al te lang verbonden te blijven aan de door schandalen besmeurde PS. Dat doet de reputatie van iemand die nog een baan op enig niveau ambieert geen goed. Uiteraard kan Onkelinx dat zo niet zeggen. Zij vertelt in het interview dat ze al meer dan een jaar een uitstap overweegt en dat de gebeurtenissen in Brussel haar beslissing hebben versneld. Ze klaagt ook over de verandering van de politieke zeden. Ze vindt dat de scheldpartijen tussen de verschillende partijen de democratie “verbrijzeld” hebben. Ze heeft heimwee naar de oude waarden in de politiek, vertelt ze, naar de grote betogingen in Brussel tegen de extreemrechtse FPÖ in Oostenrijk en naar de tijd dat Louis Michel de Belgen opriep om niet meer in Oostenrijk te gaan skiën. Met andere woorden, ze heeft heimwee naar de tijd dat alle posities in de politiek duidelijk waren, dat links links was en het centrum ook, dat rechts uiterst rechts was en dat er niets tussenin bestond, naar de tijd dat haar par- tij in Wallonië en Brussel de machtigste was én zijzelf de macht had in haar eigen partij. Die macht zal ze na het debacle van haar protegé Yvan Mayeur nooit meer hebben, en er staat ook niet meteen nieuw talent te springen om de zaken over te nemen bij de PS. Dan maar de vlucht vooruit dus. Opstappen voor iemand haar daartoe dwingt.

2. Onkelinx wil haar partij redden

Het zou natuurlijk ook kunnen dat Laurette Onkelinx met haar afscheid andere oude coryfeeën van de PS onder druk wil zetten om haar voorbeeld te volgen, dat ze de PS wil redden door plaats te maken voor een nieuwe generatie. In het interview zegt ze daarover: “De PS zal bij de verkiezingen veel beter scoren dan iedereen denkt. Maakt u zich maar geen zorgen. Als we de partijvernieuwing positief kunnen afsluiten, zitten we wel degelijk nog goed. Dan ligt de schandaalsfeer achter ons.”

Tikje te optimistisch misschien. En behoorlijk tegenstrijdig. Aan de ene kant ontkent ze dat de partij moet worden gered, aan de andere kant geeft ze toe dat er een grondige vernieuwing nodig is. Die kan duidelijk niet van de oude garde komen. Moeten de andere leden van die garde haar dan volgen? “Nee”, zegt Onkelinx, “ik wil wel een voorbeeld geven, ik wil nieuw talent een kans geven. Maar als iedereen doet zoals ik, verliezen we straks alle ervaring.” Alweer een tegenstrijdige bewering: ze wil de partij redden door op te stappen, maar die redding moet toch nog begeleid worden door de mensen van haar generatie.

3. Drie keer te laat

Het lijkt er vooral op dat Onkelinx in een onmogelijk situatie is terechtgekomen. Noch Laurette Onkelinx, noch de partij zijn door dit ontslag gered. Al is de PS er net iets erger aan toe dan de ex-minister. De partij heeft geen mensen in huis die de noodzakelijke vernieuwing kunnen waarmaken. Bovendien heeft ze een palmares met weinig verwezenlijkingen en veel schandalen. Je kunt niet zeggen dat Wallonië en Brussel er economisch en sociaal florissant voorstaan. Integendeel. En de kiezer is het gegraai en de schandalen beu. En Onkelinx zelf? Hoewel veel politici haar deze week nog prezen om haar kwaliteiten als minister, onthouden de meeste burgers vooral het gegraai van haar partij en zien ze haar als een vertegenwoordiger van een verderfelijke, oude politieke cultuur. De reacties op de sociale media logen er niet om. Wat Onkelinx ook gepresteerd heeft, haar erfenis situeert zich voor het grote publiek vooral in de schandaalsfeer. Kortom, haar ontslag komt te laat, voor haarzelf, voor de partij en voor het imago van de politiek in het algemeen.

Noch Laurette Onkelinx, noch de partij zijn door dit ontslag gered. Al is de PS er net iets erger aan toe dan de exminister.

FOTO BELGA Woensdag kondigde Laurette Onkelinx in tranen haar politieke afscheid aan. Maar wat de ‘grande dame’ van de PS ook gepresteerd heeft, haar erfenis situeert zich voor het grote publiek vooral in de schandaalsfeer.