Nu twee keer zo veel nuance op Twitter?

Een mening die niet kan worden geformuleerd in 140 tekens, komt nog amper aan bod: dat is de erfenis van elf jaar Twitter. Nu gooit het berichtennetwerk die grens overboord. Wat zijn de gevolgen voor Twitter en voor het politieke en maatschappelijke debat?

Twitter offert de limiet van 140 tekens op. Een beperkte groep gebruikers kan nu al tweets van 280 tekens versturen. Het is de bedoeling dat de rest van ons snel mag volgen.

De reacties variëren van uitgelaten over sarcastisch tot heel boos – dit is tenslotte Twitter. Oprichter en baas Jack Dorsey schrijft in zijn allereerste lange tweet dat hij “trots” is op hoe zijn team “op een doordachte manier een echt probleem heeft opgelost waar mensen die proberen te tweeten, mee kampen”. Op de blog van Twitter werd dat ‘probleem’ uit de doeken gedaan. Wie in het Japans schrijft, kan probleemloos zijn gedachten in één tweet formuleren, schrijft product manager Aliza Rosen. “Dat komt omdat je in talen zoals het Japans, Koreaans en Chinees ongeveer tweemaal zoveel informatie per teken kunt meedelen als in veel andere talen zoals Engels, Spaans, Portugees en Frans.” Talen waar elke letter voor maar één klank staat, hebben een ‘nadeel’, en dat onrecht moet worden aangepakt. Gehoopt wordt dat dit meer mensen aan het tweeten zet, want daar gaat het om.

Twitter mag dan een erg zichtbare rol spelen in het politieke debat, het brede publiek hing er eigenlijk nooit rond. Al jaren blijft het netwerk steken bij zo’n 300 miljoen gebruikers, terwijl Facebook inmiddels naar twee miljard is doorgeschoten. Erger: Twitter slaagt er niet in om winst te maken. Er moet dus íéts veranderen.

En Twitter heeft nog een ander probleem: de toon van het debat. Die is vaak hard en ongenuanceerd. Dat leverde het netwerk de afgelopen twee jaar stijgende kritiek op, en het houdt waarschijnlijk heel wat mensen weg. Die harde toon heeft zeker iets te maken met de limiet van 140 tekens, maar wellicht meer met de anonimiteit die je er kunt aanhouden. Twitter treedt inmiddels harder op tegen haatberichten allerhande, maar volgens velen nog lang niet drastisch genoeg.

Arbitrair

Een echt goede reden om berichten af te toppen op 140 tekens was er nooit. Het betekende wel dat je tweets via sms kon doorsturen naar een gsm, en dat je dan nog 20 tekens overhield voor de naam van de twitteraar (een sms heeft 160 tekens). In 2006, toen Twitter werd gelanceerd, was de smartphone immers nog niet ingeburgerd – de iPhone verscheen pas in 2007, de App Store in 2008.

De grens was nooit absoluut – niemand belette je om een boodschap over meerdere tweets te spreiden, of om een screenshot van een langere tekst als beeld te posten. Maar die grens bepaalde wel het uitzicht, de toon en de inhoud van het medium. In goede en kwade zin. Twitter moest het altijd hebben van korte, kernachtige boodschappen. Een gebalde oneliner, geen zorgvuldig opgebouwd argument. “Ik sta soms versteld van hoe sommige mensen – ook academici, ook politici –

er communi-

ceren”, zet politicoloog Carl Devos. “En ja, die hapklare quotes halen dan vaak de radio of de kranten.” Al gelooft Devos niet dat de verruwing van het maatschappelijk debat door Twitter is veroorzaakt. “Twitter weerspiegelt veeleer wat er in de samenleving gebeurt. Maar het is wel een vervormde spiegel, die een aantal dingen uitvergroot en vertekent.”

Verfijnd argument

Kunnen langere tweets de toon van Twitter veranderen? Dat is niet onmogelijk. “The medium is the message”, zei Marshall McLuhan. Als dat medium verandert, dan ook misschien de boodschap.

Hoe zit dat bijvoorbeeld met Japan? Als Japanners altijd al tweemaal zoveel plaats hadden op Twitter, vanwege hun compactere schrift, waren ze dan beleefder en meer genuanceerd? “Het is moeilijk om te generaliseren”, zegt professor Fabian Schäfer, een Duits japanoloog. “Maar als u mij daartoe dwingt, dan zou ik zeggen: ja. Je hebt in Japan intellectuelen die deelnemen aan het maatschappelijk debat op Twitter en die honderdduizenden volgers hebben. Wie taalvaardig is, kan in 140 tekens een verfijnd argument uitbouwen.” Maar volgens Schäfer is een verdubbeling tot 280 tekens waarschijnlijk onvoldoende om dat soort nuance ook in het Engels mogelijk te maken.

Weinig heil

Taalkundige Vivien Waszink van het Instituut voor Nederlandse Lexicologie betwijfelt of Twitter echt geleid heeft tot de hardere taal die nu gevoerd wordt. “Het is natuurlijk wel zo dat oneliners en korte, krachtige boodschappen het goed doen in het politieke en maatschappelijke debat, en juist daarom worden vaak losse tweets aangehaald.” Langere tweets zullen misschien genuanceerder zijn, zegt ze, “maar of de tweets beleefder worden, betwijfel ik.”

Carl Devos verwacht ook niet veel heil. “Wie erin slaagde om in 140 tekens genuanceerd te zijn, die krijgt daar nu 280 tekens voor. Maar helaas: wie Twitter gebruikte om te provoceren en te beledigen, krijgt nu ook twee keer meer plaats.”

Toch blijft Twitter fundamenteel een erg democratisch platform, waar een gewone burger een reactie los kan krijgen van een minister. “Dat is heel waardevol”, zegt Devos. “Alleen jammer dat het vaak op zo’n negatieve manier wordt gebruikt.”