“Donald Trumps grootste zwakte? Zijn loze beloften aan de arbeiders”

De CanadeesAmerikaanse Naomi Klein, misschien wel ’s werelds bekendste progressieve activiste, komt zondagochtend in De Roma in Borgerhout praten over haar laatste boek

Over waarom het niet volstaat om nee te zeggen tegen Trump en het neoliberale systeem waaruit hij is voortgekomen.

In dat systeem heersen grote bedrijven en supermerken en wordt de klimaatopwarming ontkend omdat die niet strookt met hun belangen. Aan het einde van haar boek onderzoekt Naomi Klein (47) hoe we kunnen bouwen aan een betere wereld, zonder racisme, met een duurzame omgang met de natuur en met minder ongelijkheid.

Klein werd al op haar dertigste een bestsellerauteur dankzij

een striemende aanklacht tegen neoliberalisme, globalisering en uitbuiting. Aan haar jongste boek, tot stand gekomen na de verkiezing van Donald Trump, heeft ze maar enkele maanden gewerkt. “Omdat we geen tijd te verliezen hebben”, zegt ze in een telefonisch interview.

Logo,

No Logo

No

Aan het eind van beschreef u wat voor een waanzinnig idee het zou zijn als iemand zijn eigen, persoonlijke wereldmerk zou worden. Vandaag is Trump president. Zijn naam prijkt op gebouwen die niet eens van hem zijn, maar die tegen betaling zijn naam mogen gebruiken. Het merk Trump staat voor rijkdom en succes?

Het merk Trump staat eerder voor straffeloosheid via die rijkdom. Hij verkoopt de droom van totale vrijheid, de droom dat wie rijk is volgens zijn eigen regels kan spelen en overal mee kan wegkomen. President worden was voor Trump het hoogst bereikbare. Zijn merk is nu versmolten met het ultieme symbool van macht: het presidentschap van het machtigste land ter wereld. Eigenlijk is Trumps presidentschap een voorbeeld van perfecte co-branding, want het merk van de VS is precies straffeloosheid. Amerika legt de rest van de wereld ook regels op die het zelf niet volgt.

Een speciale aanklager onderzoekt de banden van de Trumpcampagne met het Kremlin. Trump staat dus toch niet boven de wet?

Trumps woede en openlijke frustratie als iemand hem ter verantwoording roept, tonen aan dat hij ervan overtuigd is dat hij boven de wet hoort te staan. Hij heeft geen absolute macht, maar toch valt nog te bezien of hij in het gareel kan worden gehouden. Trump heeft een verwoestende macht op militair vlak.

Wat is de grootste zwakte van zo’n machtig man?

Alvast niet een eventuele afzettingsprocedure of het Ruslandonderzoek. Het is verkeerd om uitsluitend daarop te focussen. Pas op, in dat Ruslandonderzoek moet de onderste steen boven worden gehaald. Maar Trumps grootste zwakte zijn de economische beloftes die hij aan de Amerikaanse arbeidersklasse heeft gemaakt. Politiek is hij het meest kwetsbaar als het bedrog achter die beloftes wordt ontmaskerd. Daarin schuilt ook potentieel. Die kiezers kunnen evenzeer enthousiast worden over een politiek project dat aandacht besteedt aan hun behoefte aan banen en aan economische stabiliteit, maar zonder het racisme en de xenofobie. Precies daarin is Labourkandidaat Jeremy Corbyn in het Verenigd Koninkrijk geslaagd. Hij deed het veel beter dan verwacht.

Trumps campagne vertoonde xenofobe trekjes. Maar is hij niet eerder een kapitalist of opportunist dan een extreemrechtse leider?

In Amerika belichaamt Trump vast en zeker een meer raciaal getinte politiek. Hij noemt Mexicanen onomwonden verkrachters. Het valt ook niet te ontkennen dat Trump extreemrechts in Amerika kracht heeft gegeven. Tegelijk zie ik Trump niet als de gevaarlijkste politicus die de VS kunnen voortbrengen; het land kan nog meer opschuiven naar rechts.

Trump trok de VS snel terug uit het Klimaatakkoord van Parijs. Verontrust u dat, of juist niet? Dat akkoord stelde volgens u toch niets voor.

Het Klimaatakkoord van Parijs was een historische stap vooruit, maar ik blijf erbij dat die klimaatbeloftes onze toekomst niet veiliger maken. Het akkoord was vreselijk ontoereikend. Bovendien is het niet bindend; meteen de reden waarom Trump Amerika eruit kan terugtrekken.

Waarom is Bernie Sanders, de kandidaat die u steunde, niet verder geraakt? Misschien winnen progressieven niet vaker in verkiezingen omdat hun oplossingen niet altijd even haalbaar zijn?

Ik voel een kloof tussen wat journalisten mogelijk achten, en de grote veranderingen waar burgers klaar voor zijn. Sanders verloor de Democratische voorverkiezingen niet omdat hij te radicaal was, maar omdat hij niet genoeg zwarten en latino’s bereikte. Links is te blank in Amerika. Het moet meer openstaan voor armere, meer gekleurde mensen die het meest gebaat zijn bij radicale verandering.

Nee, maar ook niet bij een bank. Ik gebruik een coöperatieve kredietinstelling. Het is nuttig om individueel doordachte keuzes te maken, maar de grootste impact hebben we natuurlijk in groep. Daarom heb ik in Canada, waar ik woon, met een aantal progressieve denkers meegeschreven aan een gedurfd progressief platform voor radicale verandering. Tienduizenden burgers hebben zich al achter dat manifest geschaard, en sinds Trump krijgen we ook vanuit Amerika steeds meer vragen om uitleg.

Er gaapt een diepe kloof tussen conservatief en progressief Amerika. Bent u niet bezorgd dat u enkel preekt voor de al overtuigde, linkse kerk?

Ik weet niet of iemand erin slaagt om werkelijk iedereen te bereiken. Maar die kloof lijkt mij ook niet zo onoverbrugbaar. Veel kiezers twijfelden of ze voor Bernie Sanders dan wel voor Donald Trump zouden stemmen. Dat betekent dat die kloof misschien toch makkelijker te overbruggen is dan gedacht.