Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Me Too: een allegaartje of een krachtig instrument?
Hashtag veroorzaakte lawine aan aanklachten tegen seksueel misbruik
In drie weken tijd heeft de hashtag Me Too duizenden slachtoffers van seksueel misbruik of intimidatie aangemoedigd om te getuigen. De eerste reacties kwamen uit Hollywood, maar al gauw traden vrouwen én mannen uit de hele wereld naar buiten met verhalen. Met het aantal getuigenissen nam ook de kritiek op de hashtag toe: alles wordt op een hoop gegooid, hoe waar zijn die getuigenissen en elke man wordt geculpabiliseerd. Waar staan we na drie weken en hoe moet het verder met Me Too?
Op 15 oktober stelde actrice Alyssa Milano voor om via de hashtag Me Too vrouwen de kans te geven om seksueel misbruik en intimidatie te melden. Dat deed ze nadat was uitgelekt dat de machtige Hollywood-producer Harvey Weinstein vrouwen onder druk had gezet om seks met hem te hebben. “Als alle vrouwen die zijn lastiggevallen of misbruikt Me Too schrijven, kunnen we mensen misschien bewust maken van de grootte van het probleem”, zei Milano.
En dat is gelukt. Seksuele intimidatie door mannen met macht, het blijkt na decennia van vrouwenemancipatie nog altijd een wereldwijd probleem. Als Me Too iets heeft duidelijk gemaakt, dan is het dat wel. Voor veel slachtoffers is Me Too louterend. Gesteund door elkaar, durven ze ein- delijk te spreken. Vaak hebben ze jarenlang gezwegen uit angst om hun baan te verliezen of die ene grote kans op een filmrol te missen. Ze zwegen ook omdat ze vreesden dat niemand hen zou geloven. Het zou zijn woord tegen het hunne worden. En hij had de macht. Daarnaast zwegen velen omdat ze het machtsmisbruik normaal vonden. Het gebeurde nu eenmaal, je kon er niks aan doen, je kon het dus maar beter ondergaan en erover zwijgen.
Een allegaartje
Me Too heeft die slachtoffers een forum gegeven en heeft de omvang van het probleem geschetst, maar heeft volgens critici ook schade aangericht. Zoals te verwachten, werd er meteen verwezen naar valse beschuldigingen en de schade die anonieme getuigenissen kunnen aanrichten. Valse beschuldigingen bestaan, ze zijn kwaadaardig en het gevaar bestaat dat een hashtag als Me Too mensen aanmoedigt om met valse verhalen naar buiten te komen. Maar die mogelijkheid mag geen reden zijn om alle klachten van slachtoffers als onzin af te doen. Daarvoor is de toevloed te groot.
In Vlaanderen was Goedele Liekens de eerste die waarschuwde voor het op een hoop gooien van allerlei vormen van intimidatie en misbruik. “Me Too dreigt een allegaartje te worden”, zei ze. “En daardoor dreigt de duidelijkheid van de boodschap verloren te gaan. Een complimentje geven mag niet opeens als verdacht gedrag worden bestempeld.” Voor die opvatting kreeg ze her en der steun. Veel mannen voelen zich opeens onzeker over hun gedrag, andere worden kwaad omdat ze op een hoop gegooid worden met een seksueel geobsedeerde machtswellusteling. Veel mannen vinden dat vrouwen dan maar moeten reageren als ze bepaald gedrag niet op prijs stellen. Ook vrouwelijke columnisten kropen in hun pen om uit te halen naar het anti-mangehalte van Me Too. Het zou inderdaad doodjammer zijn als Me Too een wig drijft tussen de seksen in plaats van ze juist dichter bij elkaar te brengen. Natuurlijk is er een grijze zone tussen wat onwettelijk is en wat vrouwen ongepast of onprettig vinden. Over die grijze zone moet worden gepraat tussen mannen en vrouwen. Seksuele hoffelijkheid en respect voor elkaar behoren tot de opvoeding. In huisgezinnen, scholen en bedrijven moet het juiste klimaat worden gecreëerd om die dialoog te voeren. Om dat respect te bestendigen, moet je mannen niet bij het minste beschuldigen. Daarvoor moet je met ze praten.
Machtsmisbruik
Maar daar gaat het niet om in Me Too. Het gaat om machtsmisbruik. Verkrachting is uiteraard niet hetzelfde als een ongewenste aanraking of een smerige opmerking, maar als die aanraking gebeurt door iemand die de macht heeft en iemand die het normaal vindt dat hij die macht op die manier exploiteert, wordt het onaanvaardbaar gedrag. Als je het probleem zo bekijkt, gaat Me Too helemaal niet over mannen tegen vrouwen. Het geval Kevin Spacey maakt duidelijk dat ook mannen het slachtoffer kunnen worden van seksueel machtsmisbruik. Een gevierde acteur met macht permitteerde zich grove seksuele handelingen met jonge mannen, gewoon omdat hij wist dat ze kwetsbaar waren door hun ambitie en hun leeftijd en omdat hij de grote acteur was die doet wat hij wil. Spacey, Weinstein en de anderen voelden zich oppermachtig. En die almacht werd in hun omgeving aanvaard. Medewerkers van Weinstein wisten hoe hij zich gedroeg, maar zwegen. De baas mocht alles. Iedereen rond hem leefde in die totaal verkeerde logica. Machtsmisbruik is een verwerpelijke praktijk omdat de slachtoffers compleet machteloos zijn. Zelfs als ze durven te getuigen, lopen ze de kans niet geloofd te worden en nog dieper in de problemen terecht te komen. Me Too maakt slachtoffers sterker omdat ze samen naar buiten kunnen komen. Als ze dat doen met waarachtige verhalen en duidelijke aanklachten, als de hashtag geen allegaartje wordt, geen anti-mannenforum of een heksenjacht, dan is het een instrument om seksueel machtsmisbruik aan te klagen en een halt toe te roepen. En zo een instrument is meer dan ooit nodig, zo is gebleken.
Machtsmisbruik is een verwerpelijke praktijk omdat de slachtoffers compleet machteloos zijn. Zelfs als ze durven te getuigen, lopen ze de kans niet geloofd te worden.