Christenen in Irak hebben eigen bewakers nodig

Iraakse christenen keren eindelijk terug naar hun steden, een jaar na de bevrijding van IS. Maar hun veiligheid blijft een probleem.

Bij de val van Saddam Hoessein in 2003 woonden in Irak zo’n anderhalf miljoen christenen. Door de burgeroorlog in Bagdad, de opkomst van Al-Qaeda en de bezetting door IS van grote delen van het land – waaronder ook de voornamelijk christelijke Ninevevlakte – vluchtten honderdduizenden christenen het land uit. Ze trokken naar Libanon en Jordanië, maar vooral naar het Westen. Het huidige aantal christenen in Irak ligt volgens de meest pessimistische schattingen rond de 250.000, van wie de meerderheid in het noorden, en met name de Koerdische Regio, woont.

“We hebben hoop. En dat betekent veel, want voor de terugkeer hadden we die niet.” Zuster Maria Theresa heeft bijna 440 scholieren onder haar hoede in de Syrisch-katholieke school in Qaraqosh. Hun ouders keerden onlangs terug, een jaar nadat de Nineve-vlakte in het noorden van Irak werd heroverd op de islamitische terreurgroep IS.

Hoewel het zaterdag is, is het druk op school. Er zijn extra lessen en activiteiten om achterstand in te halen en om kinderen de trauma’s van IS te helpen verwerken. Haar leerlingen zijn vooral blij, zegt het schoolhoofd. “Ze hebben nu een huis, daarvoor woonde het hele gezin in een kamer.” Raken de vernielingen en het puin in de stad hen niet? “Ze zitten er niet mee. Het zal wel herbouwd worden, zeggen ze. Belangrijker is dat ze weer bij hun vriendjes zijn, en bij hun herinneringen.”

Dat optimisme is ook zichtbaar in de stad, waar winkels, theehuizen en restaurants weer open zijn in voor de rest uitgebrande gebouwen. De verfindustrie doet goede zaken, want naast kapotte gebouwen staan vers geverfde woningen in rood- en geeltinten.

In Qaraqosh is zo’n 90% van de bewoners die de afgelopen jaren niet naar het Westen emigreerden, teruggekeerd, zegt priester Georges Jahola, die de Kerkelijke Hoge Raad voor Reconstructie leidt. De meeste mannen hielden hun baan in de Koerdische Regio aan en zijn alleen in het weekeinde thuis.

De Iraakse regering helpt niet bij de wederopbouw. Tot nu toe werd er 1 miljoen dollar in gestopt, geld afkomstig van burgers zelf en van buitenlandse kerken en organisaties. In totaal is er 65 miljoen dollar nodig, heeft de Raad berekend. Die begon samen met de bewoners de reparatie van beschadigde huizen. De vernielde en uitgebrande woningen moeten wachten. Ook kerken hebben geen prioriteit, al vragen bewoners daar wel om, met de winter op komst.

In het naburige Bartella zijn veel minder bewoners teruggekeerd. Niet alleen door het gebrek aan stroom, water en gezondheidszorg. Belangrijker is dat ze zich niet veilig voelen, zegt priester Yacoub van de Syrisch Orthodoxe kerk. Volgens hem zijn nog maar zevenhonderd gezinnen teruggekeerd, zo’n duizend andere wachten op betere tijden. Sara Kiraqosh (70) heeft spijt dat ze terugkwam. “We hebben eigen bewakers nodig”, zegt ze. “Het is moeilijk zonder. Vroeger waren het onze zonen, nu weten we niet om wie het gaat.”

In Bartella is een brigade van de sjiitische Hashed-milities verantwoordelijk voor de veiligheid. Hun leden horen tot de Shabakminderheid, die door het wegblijven van christenen in de stad in de meerderheid is. Ze huren christelijke winkels, maar bouwen ook huizen op landbouwgrond, zegt priester Yacoub. Hij klaagt over ‘respect-