Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“America first”: Trump blijft VS verder isoleren
Door Jeruzalem te erkennen als de hoofdstad van Israël plaatst Donald Trump zijn land opnieuw buiten de internationale orde, net als toen hij de VS terugtrok uit het fel bevochten klimaatakkoord van Parijs. Trump isoleerde toen Amerika, net zoals hij nu de VS terugtrekt als neutrale bemiddelaar uit het conflict in het MiddenOosten.
Nu Amerika het laat afweten, ziet de Europese Unie een nieuwe kans. Federica Mogherini, de buitenlandverantwoordelijke van Europa, onderstreept de eensgezinde positie van de lidstaten. Die blijven geloven in een tweestatenoplossing met Jeruzalem als hoofdstad van zowel Israël als een toekomstige Palestijnse staat. Europa is de grootste donor van de Palestijnen, maar ook de belangrijkste handelspartner van Israël. Die bevoorrechte positie wil de EU nu gebruiken. De eerste test volgt maandag al. Dan wordt de Israëlische premier Benjamin Netanyahu in Brussel verwacht (zie kader), op een informele top met de Europese ministers van Buitenlandse Zaken. Dat bezoek stond al gepland. Maar nu zal het gesprek vooral over Jeruzalem gaan.
Man van zijn woord
Trumps recente uitingen van isolationisme deren een groot deel van zijn kiezers niet. Tijdens zijn campagne riep Trump “America first!” Volgens zijn trouwe achterban is de president gewoon een man van zijn woord. Zijn voorgangers beloofden als kandidaat dat ze Jeruzalem als hoofdstad van Israël zouden erkennen, maar zagen ervan af als president. Dan doet Trump volgens zijn kiezers tenminste wat hij zegt. Maar er zit meer achter. De verklaring over Jeruzalem is bijzonder belangrijk voor Amerika’s evangelische christenen. Zij vormen 26% van het electoraat en hebben overweldigend voor Trump gestemd. Met vicepresident Mike Pence hebben ze ook een woordvoerder in de entourage van de president. Was deze uitspraak dan niet vooral belangrijk voor Joden in de VS? Toch niet. Heel wat Amerikaanse Joden zijn progressief en waarschuwden woensdagavond al voor de mogelijk dramatische gevolgen van Trumps uitspraak voor het Midden-Oosten. Maar money talks, in de Amerikaanse politiek. Ook de pro-Israëllobby en Amerikaanse Joden die Netanyahu’s beleid wél voluit ondersteunen, zijn nu erg tevreden. De Republikeinse Joodse Coalitie schreef Trump in een advertentie: “De geschiedenis zal u eren als een van Israëls grootste vrienden.” In het geval van de Joods-Amerikaanse casinomagnaat Sheldon Adelson zit er veel geld achter die tevredenheid. Adelson is een belangrijke financier van de Republikeinen die ook Trump heeft gesponsord, en die zich ook in de Israëlische nederzettingen bijzonder vrijgevig toont. Hij zou al maanden ongeduldig zijn geweest dat Trump zijn campagnebelofte inzake Jeruzalem nog niet had ingelost. Rex Tillerson, Trumps minister van Buitenlandse Zaken, mag het nu overal gaan uitleggen. Een bron die vertrouwd was met de gesprekken over Jeruzalem, zei aan het persbureau Bloomberg dat Tillerson de president vooraf zou hebben aangeraden om zijn mond te houden over Jeruzalem. Na Trumps uitspraak klinkt het uit Tillersons mond ineens dat zijn president enkel de “realiteit” heeft erkend. “De overheidsdiensten van Israël bevinden zich nu al grotendeels in Jeruzalem, dus de VS erkennen enkel die realiteit”, aldus Tillerson. Hij voegde er nog aan toe dat Amerika nog altijd een tweestatenoplossing steunt als Israëli’s en Palestijnen daarachter staan, en dat die twee partijen ook de finale status van Jeruzalem zullen bepalen. Tillerson tracht dus het effect van Trumps woorden af te zwakken door te stellen dat de VS het vredesproces in het Midden-Oos-
ten helemaal niet in gevaar zouden hebben gebracht.
Graf van het vredesproces
Volgens Zvi Bar’el, columnist bij de progressieve Israëlische krant Ha’aretz, moet de wereld het inderdaad niet voorstellen alsof Trump het vredesproces heeft gedood. “Trump stond enkel boven het graf van het vredesproces en snoefde dat alleen hij het lef had om het ook dood te verklaren.” Van onderhandelingen was toch al geruime tijd geen enkele sprake meer. De Amerikaanse president heeft, aldus Bar’el, enkel de illusie aan diggelen geslagen dat er in het Midden-Oosten alleen maar vrede kan komen als eerst de symbolische kernpunten van het conflict worden opgelost. Zoals het recht op terugkeer van de verdreven en weggevluchte Palestijnen, en zoals de kwestie-Jeruzalem, door twee volkeren opgeëist als hun hoofdstad. Wanneer partijen niet met elkaar onderhandelen en een conflict muurvast zit, wordt er enkel nog over de symbolische kernpunten geruzied, stelt Bar’el vast: “Maar de dag dat een Israëlische regering wél opnieuw met de Palestijnen aan tafel wil gaan zitten, besluit zich terug te trekken uit de bezette gebieden, de grenzen wil vastleggen en van Jeruzalem de gedeelde hoofdstad maakt, dan zal Trumps uitspraak daarbij geen enkel obstakel vormen.” Kortom, Israëli’s en Palestijnen moeten de zaak dus zelf zien op te lossen. Nu maar hopen dat vers bloedvergieten uitblijft.