Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Shutdown ook politiek levensgevaarlijk
Kiezers leggen schuld voor sluiting federale overheid vooral bij Republikeinen
Precies een jaar nadat Donald Trump op de trappen van het Capitool de eed had afgelegd, is Washington in de grootste crisis sinds jaren gestort. De Senaat kon het niet eens worden over een voorstel om de landelijke overheid te blijven financieren. Sinds zaterdagochtend is het geld op en is de federale overheid ‘gesloten’.
Tijdens de laatste ‘shutdown’, in 2013, ging de overheid meer dan twee weken op slot. Maar toen stond president Obama tegenover een Republikeinse meerderheid in het Huis van Afgevaardigden. Het is nu voor het eerst sinds 1979 dat een shutdown plaatsvindt terwijl één partij zowel het Congres als het Witte Huis beheerst.
Het gevolg: de Verenigde Staten sluiten zichzelf. Vanaf nu worden alle ministeries gesloten, honderdduizenden ambtenaren worden de komende dagen zonder behoud van salaris naar huis gestuurd. Nationale parken, musea en overheidsinstellingen gaan dicht. Amerikanen in overheidsdienst die ‘essentieel’ werk verrichten, zoals militairen, postbodes en douaniers, blijven aan het werk.
De ‘shutdown’ was onvermijdelijk. Het Huis van Afgevaardigden ging weliswaar donderdag akkoord met een motie om de overheid in ieder geval tot februari open te houden. Maar toen al was duidelijk dat de Senaat daar niet akkoord mee zou gaan. De Democraten wilden alleen akkoord gaan als er een oplossing komt voor circa 700.000 migranten zonder geldige verblijfsvergunning, die als kind naar de VS zijn gekomen. In september zette Trump DACA stop, een wet die deze migranten bescherming bood.
Maar Trump hintte ook regelmatig naar een permanente verblijfsstatus voor deze zogenoemde ‘dreamers’. Onder Republikeinen is er brede steun voor, in ieder geval in de partijtop. Dat maakt deze sluiting nog unieker: één partij regeert, en laat de overheid sluiten over een onderwerp dat niet eens echt omstreden is.
Een sluiting van de federale overheid is niet alleen een bestuurlijk drama. Het is politiek levensgevaarlijk. Kiezers verachten dit vertoon van disfunctionaliteit. Uit een peiling bleek dat ze de schuld vooral bij president Trump en de Republikeinen leggen (48%), en in mindere mate bij de Democraten (28%).
De Republikeinen proberen de schuld nu bij Chuck Schumer te leggen, de Democratische fractievoorzitter in de Senaat. Er is weliswaar een Republikeinse meerderheid in de Senaat, maar voor een stemming zijn zestig van de honderd stemmen nodig, en de Republikeinen hebben er 51.
Een woedende Mitch McConnell, de leider van de Republikeinen in de Senaat, gaf na middernacht de Democraten de schuld. “Dit is het gedrag van obstructionistische losers, niet van wetgevers”, stond ook in een verklaring van de woordvoerder van Trump. Daarin stond ook dat de Democraten “wetteloze immigranten” belangrijker vinden dan “onze eerlijke burgers”.
In opstand
Maar de Republikeinse Partij kan niet alleen naar de oppositie wijzen. Sommige Republikeinse senatoren kwamen in opstand, en weigerden mee te stemmen met de eigen partij. Zo kreeg het voorstel om tot stemming over te gaan maar vijftig van de honderd stemmen. Senator Lindsey Graham, een conservatief uit South Carolina, zei: “Ik ga dit spelletje met de levens van migranten niet spelen.” Hij gaf de schuld van de shutdown aan Stephen Miller, een adviseur van Trump die bekendstaat om zijn antiimmigratiestandpunten.
Maar waar was Trump zelf de afgelopen dagen? De president was vooral afwezig. Hij onderhandelde nauwelijks. Hij nodigde vrijdag Chuck Schumer uit voor een gesprek. Daar deed Schumer, naar eigen zeggen, een dramatische concessie: de Democraten waren bereid te onderhandelen over het plan van een muur aan de Mexicaanse grens, tot nu toe een taboe. Trump ging niet akkoord.
De Republikeinse Partij heeft alle macht en is toch niet in staat te regeren. Hervormingen die raken aan de kernideologie van de partij, zoals de recente belastingwet, lukken soms wel. Maar het besturen van een land verloopt chaotisch, met de shutdown als dieptepunt. De Republikeinse Partij is in de Obamajaren een oppositiepartij geworden. Alles was geoorloofd, als de plannen van de Democraten maar werden tegengehouden. Daar werd de partij zeer bedreven in. Nu de rollen zijn omgedraaid, weet bijna niemand meer hoe dat moet.