Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Twee jaar na 22/3: hoe GROOT is de dreiging nog?
Welke lessen heeft ons land ondertussen getrokken?
“Vandaag ben ik minder bang voor een aanslag, dan twee jaar geleden.” Dat zegt Françoise Schepmans (MR), burgemeester van Sint-Jans-Molenbeek, de Brusselse gemeente die na de aanslagen door de internationale pers verguisd werd als bakermat van Europees jihadisme. Heeft ons land, twee jaar na de aanslagen van 22/3 in Zaventem en Maalbeek, lessen getrokken?
Kweken we in Molenbeek nog steeds jihadisten? “Er is vandaag in Molenbeek veel meer controle op islamitische ontmoetingsplaatsen waar extremisme gepredikt kan worden”, zegt burgemeester Françoise Schepmans. “Voor de aanslagen kenden we die plekken, maar we wisten niet wat er achter de gevels gebeurde. Nu zijn we er minstens binnen geweest. ”
Er werden 11.000 woningen gecontroleerd en 1.600 vzw’s onder de loep genomen. Door het Kanaalplan van de regering kreeg de politiezone vijftig extra agenten. De criminaliteit daalde met 14,2%. “Molenbeek is veranderd, maar niet enkel door politieoptreden. Doordat er zoveel onterechte zaken over Molenbeek werden geschreven, is er veel solidariteit onder de inwoners. Mensen leven niet meer naast elkaar, ze praten”, zegt Schepmans.
Zijn de veiligheidsdiensten voorbereid om aanslagen te voorkomen? Het aantal terreuronderzoeken dat in ons land na tips moet worden opgestart, zit in dalende lijn. Het terreurniveau is begin dit jaar afgezwakt tot niveau 2. Maar dat wil niet zeggen dat de veiligheidsdiensten ervan uitgaan dat het risico op aanslagen geweken is. Nog altijd werkt bijna een derde van alle politiemensen binnen de Brusselse federale gerechtelijke politie (FGP) voltijd op terrorismedossiers. De regering zet ook in op intelligente ANPR-camera’s, die nummerplaten herkennen. “Er staan nu zo’n 130 camera’s”, zegt het kabinet van minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA). “Tegen eind volgend jaar moeten dat er 1.000 zijn.”
Is de luchthaven van Zaventem beter beveiligd? “Ja”, klinkt het op het kabinet-Jambon. “Nog niet alles staat op punt, maar de gedane investeringen zijn niet min. Sinds enkele weken hebben we explosievenhonden. We hebben intelligente camera’s, maar ook speciaal opgeleide agenten die mensen uit de massa detecteren die zich op een of andere manier ‘raar’ gedragen. En dat loont. De mazen van het net zijn uiterst klein geworden”, zegt woordvoerder Olivier Van Raemdonck.
“De cijfers zijn overtuigend. Per maand onderscheppen de politiemensen 100 ‘verdachten’ die gelinkt worden aan terreur, radicalisme of terrorisme. Dat zijn meestal geen volbloedterroristen. Wel mensen voor wie we moeten opletten omdat ze in de politiedatabank vermeld staan onder de noemer radicalisme, extremisme en terrorisme.”
Niet alles staat op punt. “Er zijn nog problemen met de camera’s voor gezichtsherkenning. Daar hebben we nog wat werk aan. Ook bij de automatische paspoortcontroles waren er lange tijd veel pro- blemen, maar dat werkt nu al heel wat beter.”
Kunnen we al extremisten deradicaliseren? “Het is ontzettend moeilijk”, zegt Kamerlid Koen Metsu (N-VA), de voorzitter van de parlementaire commissie Terrorismebestrijding. Wetenschappers zijn er nog steeds niet uit of ont-radicaliseren mogelijk is. “Maar het niet proberen is geen optie, want dan zit je binnenkort met de problemen.” De initiatieven lijken vooral uit privé-hoek te komen: het Ceapirecentrum in Brussel, of het Deradiant-initiatief van Metsu zelf, dat vijftien mensen behandelt. “Bij geen enkel initiatief zijn de sessies afgehandeld, maar we zien dat we resultaat boeken.”
Het grootste radicaliseringsprobleem zit in de gevangenissen. Ook vorig jaar zou de radicalisering daar zijn toegenomen.
Hoe voorkomen we dat IS-kinderen de jihadisten van morgen worden? “Door ze terug te halen en een veilig nest aan te reiken”, klinkt het eenduidig bij specialisten. Concreet gaat het om 150 kinderen en jongeren die zich nog in oorlogsgebied bevinden. Het merendeel van hen zit in een van de drie grote vluchtelingenkampen. VRT-journalist Rudi Vranckx kon een van die Koerdische kampen bezoeken. Hij trof er tal van radeloze moeders met jonge kinderen die maar één ding willen: terugkeren naar België en hun leven, na een passage in de gevangenis, weer op de rails krijgen. Volgens Vranckx bestaat er een remedie om hen te behoeden voor het potentiële slechte pad: hen een warm kader vol liefde aanbieden. “Driekwart van die kinderen zijn nog altijd jonger dan zes”, zegt ook kinderrechtencommissaris Bruno Vanobbergen. Hij heeft contact met Rode Kruis en Unicef, beide daar actief, en zegt dat ons land moet proberen die kinderen veilig naar België te krijgen. “Daar hebben ze geen toekomstperspectief en heb je er eigenlijk ook geen controle over.” Volgens Vanobbergen kampen de kinderen met psychologische trauma’s die hier aangepakt moeten worden. “Er zijn verschillende trajecten uitgestippeld om hen hier te re-integreren. En men mag niet vergeten: ze zijn nog heel jong, dus alles is nog perfect mogelijk. Het zijn jonge slachtoffers, geen daders.”
Binnen de regering kijkt men de kat uit de boom over een gecoördineerde reddingsoperatie. Wouter Van Besien (Groen) en Hans Bonte (sp.a) zien zo’n terugkeer dan weer als onze plicht, en de ideale manier om de kinderen te behoeden voor radicale invloeden.
Wanneer zullen we weten welke straf de terroristen van 22/3 wacht? “We hopen het onderzoek nog dit jaar te kunnen afsluiten”, zegt federaal procureur Frédéric Van Leeuw. Tien mannen zijn in verdenking gesteld. Mohamed Abrini, de man met het hoedje die kon ontkomen uit de vertrekhal, is de bekendste. Salah Abdeslam, die op het moment van de aanslag in de cel zat, is voorlopig niet in verdenking gesteld. Een assisenproces zou er in 2019 komen. Meer dan duizend slachtoffers zullen zich allicht burgerlijke partij stellen.