Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Polen wil compensatie voor schade Tweede Wereldoorlog
Parlementslid schat Duitse oorlogsschuld op 690 miljard
Nog dit jaar wil Polen gigantische bedragen tot wel 690 miljard terugeisen van Duitsland voor oorlogsschade uit de Tweede Wereldoorlog. Daar hebben de Duitsers geen oren naar. Het resultaat is een snel verzuurde relatie.
Warschau in 2018, dat zijn felgekleurde, gerenoveerde koopmanshuizen in het ‘authentieke’ stadscentrum. Dat was wel anders in 1945. Toen hadden de nazi’s de stad planmatig vernietigd uit wraak voor verzet onder de bevolking. Die operatie (inclusief het verbranden van bibliotheken) nam zelfs mankracht weg van het front, maar de Duitsers wilden van Warschau een voorbeeld maken. Luchtbeelden uit die tijd tonen eindeloze vlaktes van puin, bomkraters en lijken.
In een eengemaakt Europa komt die herinnering politiek ongelegen. Maar ze bestaat wel. Gisteren beloofde de Poolse buitenlandminister Jacek Czaputowicz daarom aan het Poolse parlement dat hij nog voor het einde van 2018 compensatie zal vragen aan Duitsland voor de oorlogsschade uit de Tweede Wereldoorlog. “We zullen wettelijke, politieke en financiële instrumenten overwegen.” En dat nog geen dag nadat kanselier Angela Merkel Warschau had bezocht om de oplopende spanningen in te perken.
Niet toevallig nu
Dat de Europese Unie op het punt staat om Polen te bestraffen, heeft veel te maken met deze timing. De Polen hebben de scheiding tussen politiek en justitie zwaar aangetast en kregen van Europa tot dinsdag om die hervormingen terug te draaien. Onafhankelijke rechtspraak is een kernprincipe van de EU. Omdat Polen niet luisterde, kan het nu stemrecht en subsidies verliezen in de EU, als andere landen daar tenminste unaniem mee akkoord gaan.
Hongarije, dat onder meer in het vluchtelingendossier zelf een eigengereide koers vaart, wil de Polen niet veroordelen. Tot een ech- te straf komt het dus waarschijnlijk niet. Maar Duitsland had Polen erg actief aangesproken op de kwestie en krijgt nu dus een tik terug. Het maakt dat de relatie tussen beide landen verzuurt, ook al is Duitsland de grootste handelspartner van Polen.
“De kwestie van herstelbetalingen aan Polen is wettelijk en politiek afgesloten”, liet de Duitse ambassadeur Rolf Nikel onlangs nog vallen op de Poolse televisie. “De wereld staat in brand, laten we ons focussen op de echte problemen.”
Haalbaar of niet?
Arkadiusz Mularczyk, parlementslid voor de conservatieve regeringspartij PiS, schat de oorlogsschuld van Duitsland op 690 miljard euro. “Gerechtvaardigde compensatie voor de oorlogsmisdaden, de vernietigde dorpen en het verloren demografisch potentieel van ons land”, zegt hij.
De vraag is of dit realistisch is. In 1945 besloten de geallieerden dat nieuwe, zware oorlogsschulden de wederopbouw van Duitsland zouden hypothekeren. Ondertussen viel Duitsland uiteen in twee stukken. In 1953 gingen WestDuitsland, de West-Europese landen en het Sovjetblok akkoord dat werd afgezien van verdere betalingen. Nu zeggen PiS-politici dat die overeenkomst niet geldig was, omdat Polen tijdens de communistische dictatuur onder dwang van Rusland handelde en geen soevereine staat was.
Maar dan nog zijn er twee verdragen tussen Polen en Duitsland uit 1989 en 1991, bij de Duitse hereniging na de val van de Muur. Omdat de kwestie toen niet besproken werd, gaat Duitsland ervan uit dat alle aanspraken verlopen zijn.