Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Steriele stierkikker moet invasie stoppen
Provincie roeit populatie komende jaren uit met innovatieve techniek
Hij loeit als een koe, is tien keer zo groot als een inheemse kikker, zet 40.000 eitjes per jaar af en vreet alles en iedereen op. Om de opmars van de invasieve Amerikaanse stierkikker te stuiten, hebben onderzoekers een methode ontwikkeld om steriele stierkikkers uit te zetten. De ‘bullfrog’ heeft de Grote Netevallei van Balen tot Nijlen al gekoloniseerd.
Aan de voormalige viskweekvijvers in Balen stelden de provincie, het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en PXL BIO-Research in samenwerking met de UHasselt donderdag een techniek voor om de stierkikker te bestrijden.
De Amerikaanse stierkikker heeft de Grote Nete en omliggende vijvers gekoloniseerd van Olmen tot Kessel. Hij zit ook geïsoleerd verspreid op tientallen vijvers in Hoogstraten, Kasterlee, Arendonk en Kessel.
Kikkerbillen en sierkikkers
“De Amerikaanse stierkikker kwam in onze wateren terecht omdat hij vroeger gekweekt werd voor zijn kikkerbillen, maar die bleken anders van smaak dan onze inheemse kikkersoorten”, legt Alain De Vocht, bioloog aan de PXL/UHasselt in Diepenbeek, uit. “Ze werden zelfs op Molmarkt verkocht als sierkikker voor de vijver.”
Nu bedreigen de in de natuur terechtgekomen exemplaren onze inheemse amfibieën. “Ze eten ze niet alleen op, ze dragen ook virussen en schimmels waar ze zelf niet ziek van worden, maar onze inheemse kikkers en salamanders wel”, vertelt Mieke Hoogewijs, adviseur Natuur en Landschap bij de provincie. “Als ze niet genoeg inheemse kikkers, salamanders of libellen vinden, vertonen Amerikaanse stierkikkers kannibalistisch gedrag en voeden ze zich met hun eigen dikkoppen.”
Dikkop is het juiste woord, want een kikkervisje van een Amerikaanse stierkikker ontwikkelt zich over een periode van twee jaar en is zo groot als een hand.
Het provinciebestuur past al sinds 2010 bestrijding toe via dubbele fuiken. Maar dat is zeer arbeidsintensief. Beëdigde jagers gingen ook aan de slag met luchtdrukgeweren. “Zeer efficiënt, maar de omstandigheden op vijvers en rivieren maken de jacht moeilijk”, zegt Bram D’Hondt van het ANB.
De verspreiding is nu al zo massaal, dat andere methoden zich opdringen. Biologen van PXL BioResearch experimenteerden met chemische castratie, maar omdat de chemicaliën uiteindelijk ook de vijvers waarin de stierkikkers zitten bezoedelen, werd daarmee gestopt.
Sterile-male-release
Na zeven jaar onderzoek is er nu een dier- en milieuvriendelijke methode gevonden door PXL Bio-Research/UHasselt: de sterile-male-releasetechniek, die uit de viskwekerijwereld komt maar ook op de stierkikker toepasbaar blijkt.
“Gevan- gen volwassen dieren worden in een labo tot paren gebracht. De bevruchte eieren krijgen vervolgens een hogedrukbehandeling of drukschot, waardoor de kikkers een extra set chromosomen krijgen die enkel invloed heeft op hun vruchtbaarheid, en niet op andere eigenschappen van de kikker. De experimenten wezen uit dat de steriele kikkers een even groot libido vertonen en net zo goed dominante kikkermannetjes worden in de paartijd, zonder tot nageslacht te komen. Vermits een stierkikker tot 13 jaar oud kan worden, vraagt de techniek wel tijd om de populatie op diervriendelijke wijze te drukken.”
Ook in Frankrijk en Italië
Het is de bedoeling volgend jaar de eerste steriele stierkikkers in de vallei van de Grote Nete los te laten op plaatsen waar veel soortgenoten zitten. “Met genetische manipulatie heeft dit niets te maken”, benadrukt onderzoekster Sarah Descamps. “Stierkikkers kunnen ook niet met onze inheemse kikkers kweken.”
Het team hoopt op Europese subsidies, zodat de bestrijdingsmethode ook in Frankrijk en Italië toegepast kan worden, waar men met dezelfde plaag kampt. “Sinds twee jaar zijn Europese lidstaten verplicht de Amerikaanse stierkikker te bestrijden”, weet Hoogewijs.
De methode biedt ook toekomstperspectieven voor de bestrijding van invasieve vissoorten zoals de zonnebaars of Kaspische grondel. Op Chinese wolhandkrabben is de techniek spijtig genoeg niet toepasbaar.
Mieke Hoogewijs provincie Antwerpen
‘‘Ze dragen virussen en schimmels waar inheemse amfibieën ziek van worden.’’