Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Schaf het gewestplan af”
Antwerpse proffen doen voorstel voor échte betonstop
Professor ruimtelijke planning Tom Coppens en professor stedenbouw Guy Vloebergh van de UAntwerpen pleiten voor de afschaffing van het gewestplan om zo het aantal bouwgronden drastisch terug te dringen. “Op dit moment plant de minister een betonstop tegen 2040, maar gebeurt er te weinig om dat in de praktijk te brengen”, zegt Tom Coppens. We leggen de professor vier vragen voor.
Wat is er mis met het gewestplan?
Tom Coppens: Het gewestplan is 45 jaar oud en is eind jaren zestig opgesteld door planners die een optimistische kijk hadden op de economische en demografische groei. Bovendien is er bij de uitwerking van het plan nog veel bouwgrond bijgekomen. Dit gebeurde onder andere door lobbywerk, omdat bouwgrond veel meer waard is. Dat betekent dat we niet alleen veel te veel bouwgrond hebben, maar ook dat die gronden op ongunstige plekken liggen als je kijkt naar bereikbaarheid met het openbaar vervoer en nabijheid van voorzieningen. Ook met zaken als luchtvervuiling werd vroeger geen rekening gehouden. Wie ver van een dorps-
Tom Coppens
UAntwerpen
‘‘In Nederland gaat men nog veel verder, daar worden bouwvergunningen zelfs ingetrokken.’’
kern woont, heeft altijd een auto nodig. Dat is allesbehalve duur- zaam. We wonen veel te ver- spreid.
Hoe zit het met de schadevergoeding voor de eigenaar als een bouwgrond plots landbouwgrond of natuur wordt?
Tom Coppens: Voor lokale poli- tici in kleine gemeenten is het politieke zelfmoord om de bouw- gronden van hun kiezers een andere bestemming te geven.
Grondeigenaars hebben recht op de zogenaamde planschade na herbestemming. In Vlaanderen spreek je dan over een miljarden- factuur, die niemand zal kunnen betalen.
Daarom is dat gewestplan nu een molensteen om onze nek als we de ruimtelijke ordening in Bel- gië willen verbeteren.
Wat is het alternatief?
Tom Coppens: Wij pleiten ervoor om het gewestplan te laten vervallen en de grond waarvoor geen gemeentelijke plannen werden opgemaakt, een blanco bestemming te geven. De gemeenten kunnen de grond dan herbestemmen als bouwgrond als een perceel voldoet aan duidelijke criteria, zoals de ligging dicht bij voorzieningen en openbaar ver- voer. Dat moet een transparante procedure zijn.
De regeling zou meteen voor heel Vlaanderen doorgevoerd kunnen worden. Met een overgangsperiode van drie jaar hebben eigenaars de kans om nog een huis te bouwen op hun grond. De gronden die na die drie jaar niet bebouwd zijn, kunnen pas opnieuw bebouwd worden als zo’n perceel door het gemeentebestuur wordt herbevestigd als
bouwgrond. Anders blijft de situ- atie zoals die is, vaak landbouw of natuur, behouden.
De eigenaar zou ook in ons scenario een schadevergoeding moe- ten krijgen, maar je voorkomt wel dat er ondertussen op die bouw- grond wordt gespeculeerd. Spe- culatie op slecht gelegen bouw- gronden is een niet-duurzame be- legging.
Is het voorstel niet te radicaal?
Tom Coppens: In Nederland gaat men nog veel verder, daar worden toegekende bouwvergunningen zelfs ingetrokken. Daar kennen ze ook geen gewestplan en is alle grond ‘blanco’. Alleen als er nood is aan woningen, worden er plannen voorgelegd aan een gemeentebestuur, dat dan beoordeeld wordt op haar kwaliteit. Ons voorstel is dus een gematigde versie van wat elders al gebruikelijk is. Bovendien is er een precedent: in 1993 zijn in België de duinen beschermd tegen verdere bebouwing door het Duinendecreet. Nu is iedereen dat de duinen niet zijn volgebouwd. Je moet nu beslissingen nemen voor een betere en duurzamere ruimtelijke ordening in de toekomst. Op dit moment zitten we in een impasse. Wij bieden een oplossing.