Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Geboren als man, nu wereldkampioene bij de vrouwen.
Rachel McKinnon zet discussie over transgenders in de sport op scherp
Rachel McKinnon uit Canada is deze week wereldkampioene sprint geworden op de Masterskampioenschappen in Los Angeles. Een doos van Pandora voor de sport, want transgender McKinnon werd geboren als man. “En dat zal haar altijd een competitief voordeel geven”, zegt inspanningsfysioloog Wim Derave.
Met 57,3 kilometer per uur snelde Rachel McKinnon uit Canada afgelopen zaterdag naar de wereldtitel sprint op de Masters baankampioenschappen in Los Angeles. De Masters zijn een competitie voor niet-professionele atleten van minstens 35 jaar, maar gelden wel als officieel UCIevent, met dezelfde reglementen als op het ‘echte’ WK.
McKinnon gaf op Twitter meteen zelf commentaar op haar wereldtitel. “Ik ben de eerste transvrouw ooit die een individuele wereldtitel wint. Ik zal massaal veel ‘pers’ krijgen. Positief en supernegatief.”
Een juiste inschatting, zo bleek. De concurrentes van McKinnon gingen fel in discussie op Twitter. “Het is absoluut niet eerlijk”, zei de Amerikaanse Jennifer Wagner, die het brons pakte. De Nederlandse Carolien van Herrikhuyzen, die zilver won, sprong dan weer in de bres voor de nieuwe wereldkampioene: “Totaal niet akkoord. Niemand is transgender om mensen medailles af te nemen. Het was een eerlijke race, volgens de regels van de UCI.”
De reglementen van de UCI zijn die van het IOC: mannen die vrouwen worden, moeten bij hun federatie officieel verklaren dat ze vrouw zijn. En transvrouwen moeten ook aantonen dat hun testosteronniveau in de twaalf maanden voor competitie niet hoger is dan 10 nanomol per liter. Vrouwen hebben doorgaans waarden tussen 0,5 en 2,5, mannen tussen de 12 en de 30.
Wereldkampioene McKinnon zit ruim onder die opgelegde limiet. “Ik heb medisch bewijs getoond aan de Amerikaanse wielerbond USAC dat ik meer dan voldoe aan die voorwaarden. Mijn testosteronwaarden liggen lager dan de ondergrens van het gemiddelde bij vrouwen.”
Wetenschappelijk is het moeilijk hard te maken dat McKinnon niet bevoordeeld is. Wim Derave, inspanningsfysioloog aan de UGent, is het er zelfs nadrukkelijk niet mee eens. “Natuurlijk is het voor haar een voordeel dat ze geboren is als biologische man. Je kan haar zien als een vrouwelijke atlete die zich in het verleden jaren met testosteron heeft gedopeerd. Het meest evidente voordeel is lichaamslengte. Testosteron zorgt ervoor dat jongens in de puberteit langer doorgroeien dan meisjes. Dat is een blijvend effect. Een eventuele hormoonbehandeling na een transitie gaat je natuurlijk niet kleiner maken. Qua spierontwikkeling is het allemaal wat flexibeler, maar ook daar kan je argumenteren dat er een blijvend effect is.”
Derave besluit: “Het geeft je als vrouwelijke atlete een competitief voordeel om als biologische man geboren te zijn, maar de vraag is of dat dan ‘oneerlijk’ is. Niemand vraagt er immers om om met genderdysforie geboren te worden. Het is een van de wetten van de topsport: athletes are not
born equal.”
Waar ligt de grens?
De vraag ‘hoe mannelijk mag een sportvrouw zijn’, is niet nieuw. Atletiekfederatie IAAF weet zich al jaren geen raad met Caster Semenya en Dutee Chand, hyperandrogene vrouwen die geboren zijn met een y-chromosoon en zo meer dan gemiddeld testosteron produceren. De intrede van transvrouwen als McKinnon in de topsport zet die discussie nog meer op scherp. “Ik heb er boeiende discussies over met de collega’s van de transgenderkliniek in het UZ Gent”, zegt Derave. “Zij wijzen mij op het pijnlijke en fragiele psychologische proces dat deel uitmaakt van een transitie en vinden dat de sport zich niet anders kan opstellen dan de maatschappij. Alleen is dat in de topsport niet zo eenvoudig. Maatschappelijk kunnen ‘man’ en ‘vrouw’ de uitersten van een continuüm zijn, maar in de sport zal je de geslachten altijd moeten afbakenen. De vraag is alleen: waar leg je de grens? Ik verwacht dat we daar nog heel lang over gaan discussiëren.”
“Je kan McKinnon zien als een vrouwelijke atlete die zich jarenlang met testosteron heeft gedopeerd.” Wim Derave Inspanningsfysioloog