Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Niemand krijgt de hel van Guantanamo weg
Berucht militair gevangenkamp blijft nog minstens 25 jaar open
Nog minstens 25 jaar zal het omstreden militaire gevangenenkamp in Guantanamo Bay, kortweg Gitmo genoemd, openblijven. Daarvoor worden renovatiewerken opgestart. Het was de bedoeling om een tijdelijk gevangenkamp te zijn om de daders van 9/11 in onder te brengen. President Obama beloofde het op te doeken, maar slaagde daar niet in. President Trump overweegt er net meer gevangenen naartoe te sturen.
11 september 2001. Kort na de aanslagen op de Twin Towers in New York waren de Verenigde Staten officieel in staat van oorlog. En dus kon toenmalig president Bush zich beroepen op het oorlogsrecht om terreurverdachten op te sluiten in een militair strafkamp. Zijn oog viel al snel op de militaire basis in Guantanamo, een Amerikaanse enclave op Cuba. Bush zag alleen maar voordelen. Het was veilig ver weg van de VS en door het militair recht konden mensen er zonder proces worden vastgehouden. Bovendien zijn er op Guantanamo geen pottenkijkers. Met de mensenrechten werd een loopje genomen, foltering behoorde er tot de standaardpraktijken om verdachten te doen bekennen.
Gitmo – met de geketende gevangenen in hun oranje overalls en kappen – werd snel een lelijke smet op het blazoen van de VS. Vooral ook omdat het merendeel van de gedetineerden hooguit kleine garnalen waren in de terreurnetwerken, áls ze er al iets mee te maken hadden. Maar de Amerikaanse regering hield voet bij stuk. “Ze krijgen eten, ze wonen in de subtropen, ze krijgen wat ze willen. Er is geen enkel land dat zo gevangenen zou behandelen die maar een doel hebben: hun burgers te vermoorden.”
Onmenselijke toestanden
Guantanamo had zijn functie gehad in de nasleep van 9/11, maar na enkele jaren begon het straf kamp meer kwaad dan goed te doen. Daar klaagden ook Amerikaanse diplomaten, afgevaardigden en ministers over. Waar in Europa ze ook kwamen, de helft van het gesprek was spitsroeden lopen over de onmenselijke toestanden. Hoewel een deel van zijn entourage erom vroeg, zag Bush op het einde van zijn legislatuur af van de sluiting van het strafkamp. Met de steun van voormalig minister van Defensie Donald Rumsfeld, die Guantanamo verdedigde als de enige plek waar “de slechtsten onder de slechtsten” veilig opgeborgen konden blijven.
Emotionele pleidooien
In de aanloop naar de presidentsverkiezingen in 2008 leek het slechts een kwestie van tijd voor het kamp zou worden opgedoekt. De Republikeinse kandidaat McCain – zelf ooit krijgsgevangen en gefolterd – vond dat het indruiste tegen de mensenrechten, de latere president Obama hield emotionele pleidooien. Hij beloofde als eerste beleidsdaad de schande van Guantanamo te stoppen. Binnen het jaar zou het gesloten zijn en zouden de gevangenen naar hun thuisland of naar gewone gevangenissen gebracht zijn, als voorbereiding op een echt proces. In zijn eerste dagen in het Witte Huis stelde Obama een commissie samen die een stappenplan moest uittekenen. Die deelde de gedetineerden op in verschillende categorieën: zij die vervolgd moesten worden, zij die naar andere gevangenissen gebracht moesten worden, diegenen die vrijgelaten moesten worden en een groep van 47 die “voor onbepaalde tijd” moesten blijven. Te gevaarlijk voor transport en niet te berechten, klonk het. De echte kleppers dus, van wie zelfs de namen niet werden vrijgegeven. Hen in Guantanamo houden, vormde geen probleem. Krijgsgevangenen mogen zonder proces worden vastgehouden zolang het conflict duurt. En de VS beschouwt de oorlog tegen terreur nog steeds niet als voorbij.
Bron van inkomsten
Stilaan kwam er wel een exodus op gang. Gevangenen werden vrijgelaten en gerepatrieerd naar landen die hen wilden opvangen of naar hun thuisland. Anderen werden veroordeeld voor civiele rechtbanken. Maar de ministeries van Defensie en van Justitie zagen in Guantanamo een bron van staatsinkomsten en werkten zo veel mogelijk tegen. En ook Obama zette niet echt druk op de ketel, hij had al genoeg kopzorgen met zijn strijd om Obamacare. Pas toen het kalf verdronken was en in 2010 de meerderheid van het Congres in vijandige Republikeinse handen kwam, schoot hij echt in actie. De Republikeinen wilden de uittocht zo snel mogelijk stoppen en Guantanamo open houden. De belangrijkste reden: “We vrezen dat ze wraak zullen nemen op de VS voor hun behandeling, of ze nu echt terroristen waren toen ze gevangen werden of niet”.
Donald Trump beloofde altijd dat Guantanamo zou blijven bestaan en dat hij er
“baddies” in zou steken. Hij denkt er nu aan om er IS-kopstukken naar over te brengen, onder wie de moordenaars van Amerikaanse gijzelaars. Die werden onthoofd nadat ze een oranje overall aankregen, verwijzend naar Guantanamo, het bewijs van “de mishandeling van moslims” om nieuwe jihadi te ronselen.