Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Wij zijn geen mini-dokters”
Verpleegkundig specialisten vertalen wetenschap naar praktijk, beroep wordt officieel erkend
Na Nederland en Frankrijk wordt ook in België het beroep van verpleegkundig specialist officieel erkend. “Goed nieuws want omdat de zorg complexer en de groep chronische patiënten groter wordt, groeit de nood aan hooggespecialiseerde verpleegkundigen”, zegt Lieve Goossens, voorzitter van de Belgische vereniging van Verpleegkundig Specialisten.
In België zijn momenteel een kleine honderd verpleegkundig specialisten actief. Vooral in universitaire ziekenhuizen, maar ook in de grote regionale ziekenhuizen en in de geestelijke gezondheidszorg. In tegenstelling tot Nederland waar deze nieuwe gezondheidsgroep wel al wettelijk is geregeld en er 3.627 verpleegkundig specialisten actief zijn, wordt in België nu pas gewerkt aan een wettelijk kader. Eind vorige maand heeft de ministerraad het wetsontwerp in eerste lezing goedgekeurd en er wordt nu gewacht op advies van de Raad van State. Later volgt nog advies van de federale raad van verpleegkundigen, de technische commissie van verpleegkundigen, artsenspecialisten en huisartsen.
“Wat de erkenningsvoorwaarden, het competentieprofiel, de precieze taakomschrijving en ook de verloning zullen zijn, moet nog besproken en vastgelegd worden”, zegt Lieve Goossens, voorzitter van de Belgische Vereniging van Verpleegkundig Specialisten.
“In ieder geval is het belangrijk dat dit nu gebeurt. De zorg wordt steeds complexer, met steeds meer nieuwe technieken en toepassingen. Verpleegkundig specialisten houden het wetenschappelijk onderzoek constant in het oog en vertalen die in procedures. Verder geven ze opleiding aan hun collega-verpleegkundigen, maar ook aan artsen, psychosociale meene
‘‘Een diagnose zullen we nooit stellen. Een patiënt opvolgen, medicatie aanpassen en ook informeren over hoe met de ziekte om te gaan wel.’’
Master Lieve Goossens
Belgische vereniging van Verpleegkundig Specialisten dewerkers, diëtisten of kinesisten. Ook in de zorg zelf, bijvoorbeeld in de opvolging van de groeiende groep chronische patiënten, is de rol van verpleegkundig specialisten belangrijk. Overal waar directe, complexe zorg nodig is, bijvoorbeeld voor hart-, kanker- of dialysepatiënten, is een verpleegkundig specialist zinvol. Op termijn kunnen zij ook ingeschakeld worden bij huisartsen en in woonzorgcentra.”
Een verpleegkundig specialist moet minimum een master hebben. “En minstens twee tot vijf jaar ervaring, maar ook die voorwaarden moeten nog worden vastgelegd”, zegt Lieve Goossens. “Verder zal een verpleegkundig specialist zijn competenties opbouwen. Vanuit zijn ervaring in de klinische zorg, maar ook door bij te studeren, congressen bij te wonen en het wetenschappelijk onderzoek op te volgen.”
Verpleegkundig specialisten kan je in alle zorgdomeinen tegenkomen, van cardiologie, oncologie of kindernefrologie, maar ook in diensten rond wondzorg en pijnbestrijding. Ze staan dus met de voet in de praktijk en met de andere in de wetenschap, maar kunnen ze ook medicatie of behandelingen voorschrijven? “Wat het takenpakket zal inhouden, moet nog worden bekeken”, vervolgt Lieve Goossens. “Volgens onderzoek gebeurt dit in België in ieder geval nog niet of toch amper. Hoe dan ook, de grens tussen het takenpakket van de arts en die van de verpleegkundig specialist zal altijd moeten worden bewaakt. We zijn geen mini-dokters. De bedoeling is niet om bijvoorbeeld een primaire kankerdiagnose te stellen, maar wel om een patiënt op te volgen, medicatie aan te passen volgens de symptoomlast en te informeren over hoe met de ziekte om te gaan.”
Lieve Scheurweghs werkt in het UZ Antwerpen sinds 15 jaar op de afdeling cardiologie, hartfalen en harttransplantatie. Officieel is ze niet erkend als verpleegkundig specialist. Ze wordt zo niet vergoed, maar ze voert op haar afdeling wel de taken uit die van een verpleegkundig specialist worden verwacht. “Ik werk zeer nauw samen met de cardiologen en met de drie andere verpleegkundigen in mijn team”, vertelt ze. “Onze taak is te voorkomen dat patiënten opnieuw moeten worden opgenomen. Daarom is het belangrijk dat symptomen tijdig worden opgemerkt én dat er gepast op wordt gereageerd. Omdat de zorg rond hartfalen en harttransplantatie zo complex is, licht ik patiënten, en soms ook hun partner of een mantelzorger, hierover uitgebreid in. Ik leg hen uit hoe ze de gegeven adviezen en richtlijnen kunnen toepassen in hun dagelijks leven. Bijvoorbeeld: hoe beperk ik de last die ik ervaar van mijn plasmedicatie, of op welk moment weeg ik me best om vergelijking met andere metingen mogelijk te maken, of wat doe ik als een bepaalde klacht toeneemt, enzovoort. Tijdens zo’n consult overlopen we ook het medicatieschema, geven we tips om dit schema te vereenvoudigen en bekijken we samen met de cardioloog of de behandeling voldoet aan de laatste wetenschappelijke richtlijnen. Verder volg ik het wetenschappelijk onderzoek op de voet. Zo hebben we onlangs meegedaan aan een haalbaarheidsstudie in opdracht van minister De Block om patiënten via een digitaal platform thuis op te volgen.”
Geestelijke gezondheid
Ook in de geestelijke gezondheidszorg werken verpleegkundig specialisten. “Behalve in de klinische patiëntenzorg werk ik ook projectmatig, zoals bijvoorbeeld rond alternatieven voor isolatie van patiënten”, zegt Liesbeth Dockx, verpleegkundig specialist op de afdeling langdurige zorg van psychiatrisch ziekenhuis Bethaniënhuis in Zoersel. “Concreet: ik win informatie in over bijvoorbeeld een prikkelaangepaste omgeving voor patiënten, ga hierover in gesprek met deskundigen en rol het project uiteindelijk zelf mee uit op de afdeling. Zo kan ik collega-verpleegkundigen coachen. Een ander belangrijk deel van mijn tijd sta ik ook in de directe patiëntenzorg, waardoor ik voeling blijf hebben met de praktijk. Dat de job van verpleegkundig specialist nu wordt erkend, is heel belangrijk. Verpleegkunde is een zeer brede opleiding, maar met de steeds complexere zorg is verdieping noodzakelijk.”