Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Gletsjer verbergt inslagkrater van gigantische meteoriet
IJzerbrok van anderhalve kilometer doorsnee sloeg in toen er al mensen rondliepen
Een team van Deense en Amerikaanse onderzoekers heeft aan de rand van Groenland de inslagkrater met een doorsnede van wel 31 kilometer gevonden. Mogelijk sloeg die meteoriet van 11 ton amper 15.000 jaar geleden in, toen de eerste mensen op landbouw overschakelden.
Je vraagt je af hoe het mogelijk is dat een inslagkrater van 31 kilometer breedte (in vogelvlucht de afstand tussen Antwerpen en Herentals) zo lang onopgemerkt gebleven kan zijn. De reden is eenvoudig: de enorme kom zit verborgen onder de Hiawatha– gletsjer in het noordwesten van Groenland, zelf het grootste eiland ter wereld en voor 83% bedekt met ijs van vaak kilometers dikte. De krater zit hier onder de gletsjerlaag van bijna een kilometer dikte en is zelf 320 meter diep. Daarmee behoort de krater meteen bij de groep van 25 grootste inslagkraters op onze planeet. De eerste waarnemingen van de kraterkom dateren al van 2015, toen wetenschappers het gebied in kaart probeerden te brengen door eroverheen te vliegen en met lasers en radarsystemen opmetingen te doen. Toen Deense glaciologen de verzamelde gegevens nadien bestudeerden, stelden ze een gigantische komvormige uitsparing onder het ijs van de gletsjer vast. Een jaar later volgden al
John Paden
universiteit Kansas
‘‘De klap moet enorme gevolgen hebben gehad. Het klimaat is erdoor beïnvloed.’’
nieuwe meetvluchten en zelfs plaatsbezoeken om afzettingen te verzamelen. Zo vonden ze zogenaamde ‘geschokte kwarts’, zeldzame kwartskristallen die enkel kunnen ontstaan onder extreem hoge druk. Zoals de inslag van een gigantisch object.
Puin en tsunami
“Volgens onze bevindingen gaat het om de inslag van een ijzermeteoriet van 1 tot 1,5 kilometer groot en zowat 11 ton zwaar”, zegt onderzoeker John Paden van de ploeg Deense en Amerikaanse wetenschappers. “De klap moet enorme gevolgen hebben gehad. Er moet puin hoog in de atmosfeer zijn geslingerd, wat het klimaat zeker beïnvloed moet hebben. Ook is er zeker een grote hoeveelheid ijs gesmolten, wat een tsunami van zoetwater in de oceaan moet hebben veroorzaakt. Dat kan de oceaanstromen rond Groenland en Canada hebben beinvloed.”
Volgens de berekeningen zou bij de inslag evenveel energie zijn vrijgekomen als bij vijf miljoen keer de atoombom die op Hiroshima werd gedropt. Verrassender is nog dat de onderzoekers het tijdstip van de natuurramp redelijk recent in de geschiedenis situeren, al geven ze meteen aan dat ze daarover nog niet met zekerheid uitspraken over kunnen doen. “Om dat precies te bepalen is meer onderzoek ter plaatse nodig, want in principe is het perfect mogelijk een krater te dateren. Maar daarvoor zouden we door de gletsjer heen moeten boren, een moeilijke en erg dure operatie. Op basis van wat we nu weten, kunnen we stellen dat de meteoriet insloeg op een moment dat de gletsjer er al was. Het is waarschijnlijk minder dan 3 miljoen jaar geleden gebeurd, vermoedelijk 12.000 à 15.000 jaar geleden aan het einde van het Pleistoceen”, zegt glacioloog Joseph MacGregor.
The Big Freeze
Geologisch gezien is dat nog maar net geleden. Op dat moment liepen er al mensen op onze planeet rond, die aan de vooravond van de overgang van jagers-verzamelaars naar landbouwers stonden. Daarmee komt ook het voorlopig onverklaarbare fenomeen van de zogenaamde ‘Jonge Dryas’ in het vizier. Toen de aarde zowat 12.800 jaar geleden na de laatste IJstijd langzaam begon op te warmen, deed een onbekend gegeven onze planeet in enkele jaren tijd weer fel afkoelen. Daaruit volgde de Jonge Dryas-periode, ook bekend als The Big Freeze, die vervolgens duizend jaar duurde. In die periode verdwenen onder meer de mammoet en de Amerikaanse Cloviscultuur van de aardbodem. Wetenschappers speculeerden eerder al dat de inslag van een enorme meteoriet in Noord-Amerika en de ermee samenhangende klimaatgevolgen voor deze plotse omslag verantwoordelijk kan zijn. “Het is veel te vroeg om de vondst van deze inslagkrater aan het Jonge Dryas te linken”, benadrukken de betrokken auteurs. “Daarvoor moeten we eerst precies de impact van de meteoriet kunnen dateren. Maar als die rond 12.800 jaar geleden insloeg, kan de impact inderdaad als de aanstoker van de Jonge Dryas worden gezien. Dat zou de geschiedenis van de aarde en van de mens sterk veranderen. Maar dat is nu nog erg speculatief.”