Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Longen van de planeet happen naar adem
Verdere ontbossing brengt Amazonewoud op ‘fataal kantelpunt’
Met 20% van de zuurstofproductie op aarde vormt het Amazonewoud de longen van onze planeet. Maar het regenwoud trapt op z’n adem. Na jaren van hoopvol nieuws, gaat het weer de verkeerde kant uit. De boskap was de voorbije tien jaar nooit zo hoog als nu en het regenwoud bereikt stilaan een kritiek kantelpunt.
Satellietbeelden van de Braziliaanse overheid kleuren ieder jaar minder groen. Uitdijende rode vlekjes tonen waar ontbossers aan het werk zijn geweest. Vorig jaar verdween 7.900 vierkante kilometer bos, wat ruwweg overeenkomt met een kwart van België. Het is van 2008 geleden dat het regenwoud nog zo hard kromp. Een
is het niet. Deskundigen zien al enkele jaren een stijgende trend en niets wijst erop dat die gaat keren.
In vergelijking met de jaren negentig en begin deze eeuw, toen jaarlijks gemiddeld 20.000 vierkante kilometer bos sneuvelde, deed Brazilië het tot voor kort nog behoorlijk. De Braziliaanse minister van Milieu ijvert zelfs voor meer middelen om de illegale houtkap te bestrijden.
Maar op 1 januari treedt Jair Bolsonaro aan als president. Een man die het voorbeeld van zijn Amerikaanse ambtgenoot wil volgen door uit het klimaatakkoord van Parijs te stappen. Tijdens zijn verkiezingscampagne beloofde Bolsonaro meer ruimte te geven aan de landbouw en de mijnbouw. Hij mikt daarmee op snel economische succes, vindt professor bosbeheer Bart Muys (KU Leuven). “Een onverstandige keuze waarmee Brazilië zichzelf in de voet schiet.”
accident de parcours
Geen herstel mogelijk
Naarmate meer en meer bos verdwijnt, dreigt ’s werelds grootste regenwoud in een kritieke toestand terecht te komen. Sinds het begin van de ontbossing in de jaren zeventig ging bijna 20% verloren. Deskundigen vrezen dat het Amazonewoud een kantelpunt nadert, waarna het niet meer te redden valt. “We weten niet precies wanneer zo’n
plaatsvindt, maar het bestaat zeker”, legt Muys uit. Zijn vakgenoot aan de UGent, Kris Verheyen, wijst op het belang van het woud voor de neerslag in de regio. “Als de hoeveelheid bos te klein wordt, dan vermindert de neerslag. Dat zou een drama zijn voor de Argentijnse graanschuur en een eventueel herstel van het regenwoud onmogelijk maken.”
Bijkomend probleem: omdat zoveel bomen worden verbrand, wordt het Amazonewoud stilaan zelf een uitstoter van broeikasgassen.
De ontbossing draait volgens Muys en Verheyen niet zozeer om houtproductie. Daarvoor zijn de houtsoorten te divers en bijgevolg weinig commercieel interessant. “Hout dient hooguit als bonus. De voornaamste reden voor ontbossing is landbouwuitbreiding”, stelt
tipping
point Muys. Veeteelt en sojaproductie zijn de grootste boosdoeners. Naar beide is internationaal veel vraag. Daarom
kunnen we volgens Muys de verantwoordelijkheid niet zomaar afschuiven op de Braziliaanse overheid. “Ook wij dragen een verpletterende verantwoordelijkheid. Voeder voor Belgisch vee komt vaak uit het regenwoudgebied.”
Gunst van landbouwers
Jarenlang slaagden milieubewuste politici erin de landbouw in bedwang te houden. Voormalig president Lula voerde tussen 2003 en 2011 volgens Verheyen een effectief beleid. “Hij riep grote reservaten in het leven, waardoor de ontbossing afnam.”
Na zijn aftreden begon een periode van politieke onzekerheid. Om de gunst van de landbouwers te krijgen, versoepelden Lula’s opvolgers het beleid. “En nu Bolsonaro”, zucht Verheyen. “Die zal er geen goed aan
doen.”