Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Geen medicatie mogelijk
Melkveehouder Rudy Anthonissen (50) uit Wuustwezel trok gisteren naar het kabinet van minister van Landbouw Joke Schauvliege (CD&V). Begin oktober verloor hij 184 van zijn 200 koeien door botulisme, maar hij kan op geen enkele vergoeding aanspraak maken.
“De ergste catastrofe met botulisme ooit”, zo omschrijft Vanessa Saenen van Boerenbond het drama dat zich begin oktober in enkele dagen tijd voltrok bij boer Rudy Anthonissen. Van zijn circa 200 koeien en kalveren stierven er 184 een gruwelijke dood.
Ramp
Ook burgemeester Dieter Wouters (CD&V) was er getuige van.
“Ik zal nooit vergeten wat ik daar gezien heb. Zeker twintig dieren zakten tijdens mijn twee uur durend bezoek door hun achterpoten, waarna de verlammingsverschijnselen toenamen en ze finaal hun nek niet meer konden optillen. Een ramp voor deze landbouwer, die enkele jaren geleden nog geïnvesteerd heeft in een moderne robotstal.”
De oorzaak van de ravage is de botulisme-bacterie die toxines afscheidde in het ruwvoeder. De bedrijfsdierenarts, Dierengezondheidszorg Vlaanderen en Boerenbond kwamen allemaal kijken, omdat het zeer uitzonderlijk is dat botulisme zo’n grote impact heeft. Enkele jaren geleden werden in het Waasland enkele paarden geveld door botulisme, nadat ze put-
Dieter Wouters
Burgemeester Wuustwezel (CD&V) water hadden gedronken waar een met botulisme besmette dode vogel in gelegen had.
“Maar van het drinkwater kan het niet komen, want mijn koeien krijgen alleen zuiver water. Waarschijnlijk heeft er in een grasbaal een stuk kadaver gezeten van een besmette vogel, haas of reekalfje. Gelet op de aanwezigheid van een waterloop in de buurt, is de kans groot dat het om een eend of Nijlgans ging. Door de droge zomer waren er veel besmettingen van botulisme bij watervogels. We hebben zelf niets in het gras opgemerkt, maar dat is het meest waarschijnlijke scenario volgens de experten. Sinds de investering in de moderne robotstal komen mijn koeien niet meer in de wei. Daar kunnen ze niet in contact zijn gekomen met een dode vogel. Ik heb de pech dat wij met een voedermengwagen voederen, waarbij gras en andere componenten worden gemengd. Dat lusten de dieren graag en zo krijgen ze alle voedingsstoffen binnen. Zowel mijn volwassen dieren als de kalveren kregen van deze mengeling.”
Botulisme is niet besmettelijk van Botulisme is een vergiftiging waaraan vooral watervogels en vissen sterven. De bacterie clostridium botulinum, die botulisme veroorzaakt, kan zich alleen onder bepaalde omstandigheden snel vermenigvuldigen, zoals in een zuurstofarm milieu. Daarom worden in periodes van lange droogte dode vogels of vissen in waterplassen aangetroffen. Blijkbaar is door een speling van het lot het binnenklimaat in de grasbaal van boer Anthonissen ideaal geweest om tot een vermenigvuldiging van de bacterie te komen. Eerst treden verlammingsverschijnselen op, waarna de dieren stikken. Het proces is onomkeerbaar, er is geen medicatie. dier op dier. “Nee, er vielen zo veel slachtoffers omdat er een sluipmoordenaar in het voeder heeft gezeten en ze allemaal van dit voer gegeten hebben.”
350.000 euro schade
In minder dan een week tijd schoot er van het melkveebedrijf dat de familie Anthonissen decennialang had uitgebouwd, niets meer over. Tientallen kadavers moest Rendac bijna dagelijks komen ophalen. Slechts acht koeien en twaalf kalfjes hebben het overleefd.
Boer Anthonissen is geruïneerd. Gerekend aan 2.000 euro per melkkoe, loopt het verlies op tot 300.000 euro, en daar komen nog kostenposten bij zoals het laten verbranden van de hooibalen door Indaver. De teller staat al boven de 350.000 euro schade. Geen enkele landbouwer is hiervoor verzekerd. Het drama had voorkomen kunnen worden door vaccinatie van de koeien, maar er is in Europa geen geregistreerd vaccin beschikbaar. Daarbuiten wel, zodat Nederlandse melkveehouders wél vaccineren met een middel dat uit derde landen zijn weg vindt naar de bedrijven.
Solidariteitsfonds
Volgens Jan Pauwels, woordvoerder van Vlaams landbouwminister Joke Schauvliege, gaat zij overleg plegen met federaal minister Ducarme (MR) van Landbouw om na te gaan of boer Anthonissen gezien de ravage in zijn bedrijf aanspraak kan maken op het Sanitair Fonds. Dit is een soort solidariteitsfonds waar landbouwers bijdragen voor betalen en dat kan worden aangesproken bij uitbraken van besmettelijke ziekten, zoals brucellose. “Maar botulisme staat niet bij in de lijst, omdat het geen besmettelijke ziekte is. Toch sta je als boer volledig machteloos. Eenmaal dieren de bacterie binnen hebben gekregen, zijn ze niet meer te redden. Zelfs in een minieme dosis”, zegt Anthonissen.
Hij wil ook collega-landbouwers verwittigen. “Bewustmaking is belangrijk.”
“Die beelden van de stervende koeien vergeet ik nooit meer.”
Meer dan 200 dode koeien
Het Landbouwrampenfonds biedt geen uitkomst. Dat is er immers niet voor catastrofes in één bedrijf, maar voor rampen die meerdere landbouwbedrijven treffen en voor meer dan 1,24 miljoen euro schade zorgen.
“We zitten wel al over de tweehonderd dode koeien, want ook een landbouwbedrijf in Lille en een bedrijf in Limburg werden getroffen door botulisme, maar daar is de omvang veel kleiner”, zegt Vanessa Saenen van Boerenbond. “Toch is dit te weinig om te spreken van een ramp, en we kunnen ook niet zwart op wit bewijzen dat de besmetting verband hield met de droge zomer, al wijst alles in die richting.”
Rudy Anthonissen kocht opnieuw enkele koeien. Ditmaal in Nederland, zodat ze gevaccineerd zijn tegen botulisme. Maar het drama is nog lang niet verwerkt.