Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Nieuwe aanwijzingen dat Belg achter moord op VN-baas zat
Vriend van verdachte piloot zegt in nieuwe docu dat hij aanslag uit 1961 bekend heeft
De Belg Jan Van Risseghem komt opnieuw in beeld als de piloot van het gevechtsvliegtuig dat meer dan vijftig jaar geleden de dood van een VN-topman veroorzaakte. Hij was al langer verdacht, maar in de nieuwe documentaire wordt beweerd dat hij de aanval vier jaar later bekende aan een vriend. Zijn alibi, een logboek met al zijn vluchten in, zou vervalst zijn.
The
Cold Case Hammarskjöld
Dag Hammarskjöld, de Zweedse secretaris-generaal van de Verenigde Naties, stierf eind 1961 toen zijn vliegtuig crashte boven wat nu Zambia is. Hij was onderweg naar vredesgesprekken in de Congolese provincie Katanga.
In de nieuwe Scandinavische documentaire komt onder meer Pierre Coppens aan het woord, een vriend van de verdachte piloot en zelf oud-parachutist. De twee leerden elkaar kennen tijdens een training in ons land in 1965, zo bericht de Britse krant
In geuren en kleuren vertelt Van Risseghem aan zijn kameraad hoe hij de lastige missie op 18 september 1961 tot een goed einde bracht met een Fouga Magister-jet, eigenlijk een trainingsvliegtuig.
De Belg haalde alles wat overbodig was uit de jet om plaats te maken voor een kanon en om verder te kunnen vliegen. Hij voegde brandstoftanks toe en vertrok vanuit de stad Kipushi, dichter dan andere luchthavens bij de stad Ndola, plaats van de crash. Van Risseghem zou pas een paar
Guardian.
dagen later ontdekt hebben dat de secretaris-generaal aan boord van het vliegtuig zat. Spijt had hij niet, zegt zijn vriend. “In het leven moet je soms dingen doen die je niet wil omdat ze een bevel zijn, zei hij me.”
Vervalst logboek
Het is niet de eerste keer dat de naam van de Belg opduikt als vermoedelijke dader. Vlak na de feiten al wordt hij in een telegram, dat pas opdook in 2014, als verdachte aangewezen door de Amerikaanse ambassadeur in Congo. Als officieuze commandant van de luchtmacht van de rebellen in Katanga was hij in die tijd sowieso berucht.
Van Risseghem zelf overleed in 2007 in Mortsel. Zijn Britse weduwe woont in Lint. Zij ontkent via een nicht in de Britse pers dat haar man betrokken was. Een logboek dat de piloot bijhield, moet dat bewijzen. Daarin is te zien dat de verdachte piloot op het moment van de feiten geen enkele vlucht deed. Maar volgens een andere Belgische huurling, Roger Bracco, is dat logboek vervalst en staan er namen in van verzonnen co-piloten. Ook Bracco doet voor het eerst zijn verhaal in de nieuwe documentaire. Die gaat over twee weken in première op het prestigieuze Sundance Film Festival in de VS.
Kwaaie Britten
Los van wie in het vliegtuig zat, blijft de vraag wie het bevel gaf voor de aanval. De VN openden een paar jaar geleden nog een nieuw onderzoek. Hammarskjöld was op de dag van zijn dood op weg naar geheime vredesgesprekken met rebellenleider Moïse Tshombe. Onder zijn bewind had Katanga zich kort na de onafhankelijkheid afgescheurd van Congo. Hammarskjöld besliste dat de VN manu militari de rebellie moesten stoppen. De diplomaat koos dus de kant van Congo en de onafhankelijkheid, een controversiële keuze die onder meer de Britten en de Amerikanen kwaad maakte.
Van Risseghem, zoon van een Belgische vader en een Britse mama uit een aristocratische familie, vluchtte als tiener tijdens WOII naar Engeland. Hij werd er opgeleid als piloot van de Royal Air Force en vocht tegen de Nazi’s. Later werkte hij voor Sabena. Begin 1961 begon hij voor de rebellen in Katanga te werken. Een minder vreemde keuze dan op het eerste gezicht lijkt, aangezien de afvallige provincie voor en achter de schermen steun kreeg van westerse landen. Niet in het minst van België, dat de greep op zijn voormalige kolonie (en diens waardevolle grondstoffen) probeerde te behouden.