Gazet van Antwerpen Stad en Rand
De gele hesjes van 200 jaar geleden
‘Peterloo’ schetst context van vergeten drama uit Britse geschiedenis
Peterloo
Van: Mike Leigh Met: Rory Kinnear, Maxine Peake, Neil Bel 154 min.
In 1819 liep het grondig fout bij een massale protestbijeenkomst van arbeiders in het Engelse Manchester. Met Peterloo schetst Mike Leigh breedvoerig de aanloop naar dat vergeten drama.
Britse scholieren leren niet over het Peterloo-bloedbad. In de vaderlandse geschiedenis staat het hooguit als een voetnoot vermeld. Hoe dat komt, kan zelfs Mike Leigh niet uitleggen. De regisseur, bekend van het sociaal-realistische Secrets & Lies en Vera
Drake, komt nu met een ensemblefilm die nauwgezet de context reconstrueert van dat historische volksprotest.
Bol van bevlogenheid
Zijn aanpak vraagt wel wat van de kijker, temeer omdat hij met een speelduur van 154 minuten ruimschoots de tijd neemt. Dat doet de Brit natuurlijk niet zonder reden. Hij toont wat destijds roerde op alle fronten, van de hoogste politieke niveaus tot in de werkmanshuizen. Felle betogen, discussies en toespraken die bol staan van bevlogenheid; het zijn de achterliggende motieven die Leigh uitvoerig wil blootleggen.
Wie bereid is om in dat spoor mee te stappen, wordt ruimschoots beloond. Peterloo is, naast een pleidooi voor het belang van verzet, een rijke inkijk in een kantelende geschiedenis. Die bracht mee de ontvoogding van de Britse arbeidersklasse op gang.
De feiten: op 16 augustus 1819 zakken meer dan 60.000 mensen af naar St. Peter’s Field in het Noord-Engelse Manchester. Vier jaar eerder werd Napoleon verslagen in Waterloo. Britse soldaten keerden huiswaarts met het idee dat deze verse vrede ook welvaart zou brengen. Dat bleek al snel ijdele hoop. De heersende klasse richt zich vooral op zelfverrijking. Voor de werklieden kalven de lonen verder af, terwijl de broodprijs vervijfvoudigt. Dan hoeft niemand ervan op te kijken als er gedonder van komt.
Toch is de arbeidersklasse er op die bewuste dag niet op uit om amok te maken. De arbeiders willen inspraak en eisen dat er parlementaire hervormingen komen. Op St. Peter’s Field zal de fameuze Henry ‘Orator’ Hunt (Rory Kinnear) hen toespreken, een figuur die ze op handen dragen. Zijn retoriek begeestert, maar vooral: als een van de weinigen heeft hij oren naar hun verzuchtingen.
Hunts aanwezigheid brengt echter meer volk op de been dan verwacht, zozeer dat het angstzweet de magistraten uitbreekt. Op hun bevel zullen cavaleriemanschappen brutaal de menigte intrekken. De balans: minstens vijftien doden en enkele honderden anderen die ernstig gewond raken – dat is hun Waterloo op St. Peter’s Field.
Geen protagonist nodig
Zonder zich in te graven in individuele levens en met veel gevoel voor hoe het er aan toe moet zijn gegaan, laat de filmmaker een boel personages voorbijkomen. Dat het verhaal geen echte protagonist heeft, voelt niet aan als een gemis. Zonder er een Hollywoodspektakel van te maken, laat hij met overgave zien hoe actueel het verleden kan zijn. Verzet is niet alleen van alle tijden, het is ook broodnodig. Al wie de klimaatkritische scholieren op de korrel neemt, wordt deze week in de bioscoop verwacht – spijbelen niet toegestaan.