Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Met reusachtige Einstein Telescoop helemaal terug naar de oerknal
Alle Vlaamse universiteiten werken met Nederlandse en Duitse collega’s aan revolutionair project
Vlaanderen, Nederland en Duitsland willen samenwerken om tegen de jaren 30 rond het drielandenpunt de Einstein Telescoop te bouwen, een reusachtig, ondergronds observatorium om zwaartekrachtgolven te meten en zo een beter begrip te krijgen over het ontstaan van ons universum.
Vier jaar geleden pas maakten Amerikaanse wetenschappers voor het eerst metingen van zwaartekrachtgolven, een fenomeen dat honderd jaar eerder door Albert Einstein was voorspeld in zijn relativiteitstheorie. De Amerikanen kregen prompt de Nobelprijs voor natuurkunde voor hun ontdekking.
Botsing van zwarte gaten
Het gaat om trillingen van ruimte en tijd die veroorzaakt worden door bijvoorbeeld de botsing van twee zwarte gaten. Aan de hand van de metingen van die golven kunnen onderzoekers nog veel verder in de tijd teruggaan dan nu mogelijk is en zullen we veel meer te weten komen over het ontstaan van ons universum, tot de oerknal toe, bijna 14 miljard jaar geleden.
“De ontdekking is een revolutie in de wetenschap”, zegt Nick Van Remortel, professor fysica aan de Universiteit Antwerpen. Hij stelde gisteren het project van de Einstein Telescoop, de grootste en beste installatie ter wereld om die zwaartekrachtgolven te meten, voor in het Antwerpse Havenhuis.
Tunnels onder drielandenpunt
Alle Vlaamse universiteiten hebben zich samen met Nederlandse en Duitse collega’s geëngageerd om op en rond het drielandenpunt de Einstein Telescoop te bouwen. De golven meten ze daarin met hoogtechnologische lasers in ondergrondse tunnels in de vorm van een driehoek. Die tunnels zijn elk 10 kilometer lang en liggen 200 tot 300 meter onder de grond, om alle mogelijke door mensen geproduceerde trillingen uit te sluiten. De kostprijs wordt geschat op 1,1 miljard euro, maar zou een grote economische activiteit aantrekken rond de site, met centrum in Nederlands Limburg. Er is sprake van 3.000 arbeidsplaatsen.
De officiële toewijzing van het project door Europa is voorzien in 2021. Maar er is een tegenkandidaat op het Italiaanse eiland Sardinië. De Vlaams-NederlandsDuitse groep wil haar kansen op de toewijzing verhogen door de lancering van de ET-Pathfinder. In dat hoogtechnologisch laboratorium in Maastricht zullen de academici samen met de industrie nieuwe technologieën ontwikkelen die in de Einstein Telescoop van pas zullen komen.
Padvinder van 14 miljoen
Professor Van Remortel en Vlaams minister van Wetenschapsbeleid Philippe Muyters onthulden gisteren in het Havenhuis een maquette van die Pathfinder, die binnen twee jaar actief moet zijn. Van de totale kostprijs van 14 miljoen euro komt 2 miljoen van Vlaanderen, 7 miljoen van Nederland, 4 miljoen van Europa en 1 miljoen van de universiteiten.
Professor Frank Linde van de Universiteit van Amsterdam verblufte de aanwezigen met de precisie van de Einstein Telescoop. “Als er één druppel valt in het IJsselmeer, zouden wij de exacte stijging van het waterpeil kunnen meten.”
De wetenschappers zien in het project oneindige mogelijkheden die iedereen ten goede komen. “Dankzij de big science in ons industrieel-wetenschappelijk complex zullen we nieuwe toepassingen ontdekken”, zegt Van Remortel. “Bijvoorbeeld op het vlak van precisieoptica, lasers, vacuümtechnologie en micro-elektronica.”
“We bouwen de infrastructuur die verdere innovatie mogelijk maakt en onze regio neemt zo wereldwijd het voortouw”, besloot Muyters, die het revolutionaire wetenschappelijk belang van het project vergeleek met dat van de maanlanding.
Frank Linde
Prof Universiteit Amsterdam
“Als er één druppel valt in het IJsselmeer, zouden wij de exacte stijging van het waterpeil kunnen meten.”