Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Blauwe afrekeningen
Sven Gatz gestraft omdat hij zonder MR in Brusselse regering stapt, maar druk op Open Vld-voorzitter Gwendolyn Rutten neemt toe
Na het debacle van de Brusselse regeringsvorming heeft Open Vldvoorzitter Gwendolyn Rutten ‘dwarsligger’ Sven Gatz op het strafbankje gezet. In zijn laatste weken als Vlaams minister verliest hij bijna al zijn bevoegdheden. Maar het is vooral Rutten die hier beschadigd uitkomt. Niet alleen de Brusselaars zagen aan de poten van haar stoel. Ook in Vlaanderen is er ongenoegen, en de jonge uitdager Francesco Vanderjeugd gooit olie op het vuur.
Sven Gatz had het zien aankomen. De clash met zijn voorzitter is zo frontaal geweest dat hij zijn degradatie had p ziegn aankomen. Hij kan voorlopig wel Vplaams minister blijven, zoals gepland, maar Rutten heeft de functie elke glans ontnomen. Gatz blijft alleen nog bevoegd voor Brussel. Zijn bevoegdheden Cultuur, Media en Jeugd en het viceminister-presidentschap moet hij afstaan aan collega Lydia Peeters. Intussen gaat hij ook al aan de slag als minister van Financiën in de Brusselse regering.
Eigen koers
Het is een ‘straf’ voor de manier waarop hij samen met de andere Brusselse liberaal Guy Vanhengel tegen de partijtop is ingegaan. Rutten wilde dat Gatz en Vanhengel de sterke positie van Open Vld in Brussel zouden gebruiken om MR in de Brusselse regering te krijgen, om zo meer liberale, centrumrechtse accenten in het regeerakkoord te leggen. Tegelijk zou dat een band met MR smeden voor de federale regeringsvorming. Maar Gatz en Vanhengel kozen voor hun eigen koers, zonder MR.
De clash is het gevolg van een escalatie die al langer bezig is. Met Vanhengel kan de voorzitter al lang niet meer door één deur. En sinds Gatz bij de jongste verkiezingen geen lijsttrekker mocht zijn, is er ook bij hem iets gebroken. “Tussen de nationale top en Brussel is er sinds de verkiezingen geen enkele communicatie meer geweest”, is binnen de partij te horen. “Gatz en Vanhengel zijn gewoon beginnen te onderhandelen, zonder ooit terug te koppelen. Dat was een dikke middenvinger naar Rutten.”
Daarbij speelt ook een inhoudelijke tweespalt. Zowel Gatz als Vanhengel staat voor een links-liberale koers. Zij zitten geen van beiden te wachten op “meer centrumrechtse accenten” in hun regeerakkoord.
De Open Vld-voorzitster zit sinds de verkiezingen van 26 mei in hetzelfde schuitje als haar collega’s Wouter Beke (CD&V) en John Crombez (sp.a). Drie voorzitters die de verkiezingen hebben verloren en de hete adem van zowel hun partijtoppers als de achterban in hun nek voelen. Beke heeft dat
handig gekanaliseerd in een werkgroep van twaalf parlementsleden (‘apostelen’) die een evaluatie maken, en bij sp.a is het windstil zolang niet duidelijk is of de partij in een regering wordt gevraagd.
Stijgend ongenoegen
Bij Open Vld begint de druk op Rutten steeds groter te worden, en die komt van alle kanten. Vandaag is de druk vanuit Brussel links georiënteerd, in de rest van Vlaanderen is dat veeleer rechts. Zo leeft bij een deel van de achterban nog steeds ongenoegen omdat Rutten al meteen op de verkiezingsavond aankondigde dat Open Vld nooit met Vlaams Belang zou besturen. Een timing die volgens sommigen niet het juiste antwoord was op het signaal van de kiezer.
Er spelen ook persoonlijke spanningen. Zo heeft Alexander De Croo nog niet verteerd dat Rutten zichzelf als kandidaat-premier uitriep, terwijl hij daar als uittredend vicepremier evengoed aanspraak op maakte. En dan is er de jonge uitdager Francesco Vanderjeugd, die geen kans onbenut laat om een wissel aan de top te bepleiten (zie kader).
In een liberale partij geldt sowieso meer vrijheid van spreken dan in de gemiddelde partij, maar nu begint het voor Rutten stilaan wel lastig te worden.