Gazet van Antwerpen Stad en Rand
De grootste fietsenstalling ter wereld
Wat kan Antwerpen leren van Utrecht?
De centraal in Nederland gelegen stad Utrecht heeft best wel wat gelijkenissen met Antwerpen. Qua grootte komt het in de buurt van de Scheldestad, maar het heeft een iets kleiner inwonersaantal (een kleine 400.000). Utrecht staat bekend om zijn vooruitstrevend mobiliteitsbeleid, wat we in drie afleveringen belichten. In de eerste aflevering legden we uit hoe Utrecht de binnenstad in 2050 autovrij wil hebben. In deze reportage zetten we uiteen hoe Utrecht aan haar plek in de top drie van de Copenhagenize (fiets-)index komt. Fietsen door Utrecht is een beetje zoals door de Efteling wandelen. Alles is netjes en overzichtelijk en er worden kosten noch moeite gespaard om mensen zo vlot en snel mogelijk de juiste richting uit te sturen. Utrecht heeft jaren geleden al een duidelijke keuze gemaakt. De fiets is het vervoersmiddel van de toekomst en de auto is er te gast.
In Utrecht Centraal, het belangrijkste treinstation van de stad en een landelijk verkeersknooppunt voor openbaar vervoer, is meteen duidelijk waar de ambities van het stadsbestuur liggen. Zowel het station als het bijbehorende winkelcentrum Hoog Catharijne zijn grondig gerenoveerd. Bewegwijzering leidt mensen snel van en naar de perrons en richting plaatselijk openbaar vervoer.
Grootste stalling ter wereld
Het koninginnenstuk aan het station is de nieuwe fietsenstalling van de Nederlandse Spoorwegen (NS). Er is ruimte voor
7.500 tweewielers en als binnenkort de tweede fase is afgewerkt, wordt dat aantal opgetrokken tot
12.500 plekken. Daarmee heeft Utrecht meteen de grootste stalling ter wereld. En dat is nodig. Want kort na de opening van het eerste deel, bijna twee jaar geleden, waren de beschikbare plaatsen al vol en is er een wachtlijst. Het enorme succes van de enorme fietsenstalling verbaast Paul van der Ree allerminst. Hij is architect bij Studio SK in Utrecht en een autoriteit als het om fietsinfrastructuur gaat. “De tijd dat een dak volstond om een fiets te stallen is al een tijdje voorbij. Het belang van de fiets als vervoersmiddel neemt steeds meer toe. En dat betekent dan ook dat de voorzieningen beter moeten. Het bouwen van fietsenstallingen is een discipline op zich geworden binnen de architectuur. Het zijn plekken die uitnodigend moeten zijn en waar mensen graag komen. Maar ook voorzien van nuttige diensten zoals fietsherstelling.”
Bycytecture
“Bycytecture”, noemt Paul van der Ree de ontwerpen van nieuwe fietsenstallingen. “Het zijn gebouwen die uitnodigen om er een fiets neer te zetten. Er wordt veel met glas gewerkt, wat ervoor zorgt dat de stallingen niet alleen daglicht hebben. Het verhoogt ook de sociale veiligheid op plekken die vaak ondergronds gelegen zijn.” Net zoals in veel andere steden zijn de belangrijkste fietsenstallingen in Utrecht ondergronds. Op die manier wordt het openbaar domein minder belast en komt er ruimte vrij voor mensen. “Zeker in stationsomgevingen is dat nodig. Mensen hangen hun fiets vast op de meest uiteenlopende plekken. Die verrommeling kan enkel een halt toegeroepen worden met ondergrondse oplossingen.”
Fiets wordt bewaakt
Alleen al in de directe omgeving van het station biedt Utrecht 33.000 parkeerplekken voor fietsers aan. Ook dat moet een wereldrecord zijn. Behalve de enorme fietsenstalling onder het station, zijn er in de onmiddellijke omgeving nog eens meer dan tien fietsstallingen die een capaciteit hebben tussen de 450 en de 1.200 plaatsen. Anders dan bijvoorbeeld onder het Centraal Station in Antwerpen, zijn de grootste fietsenstallingen in Utrecht dag en nacht open en de klok rond bewaakt. Een nieuw systeem, waarbij gebruik wordt gemaakt van een chipcard, moet ervoor zorgen dat diefstal van een fiets vrijwel onmogelijk wordt. Technologie, camera’s en fysieke bewaking hebben het aantal diefstallen in fietsenstallingen de jongste jaren aanzienlijk doen afnemen. Het bewakingspersoneel wordt deels betaald met inkomsten uit abonnementen en tickets van fietsers.
Bord met vrije plekken
Utrecht heeft, behalve de grootste fietsenstalling, nog een andere wereldprimeur. Al dateert die ondertussen al wel van vier jaar geleden. Toen werden in de stad de eerste 21 digitale parkeerwijzers voor fietsers geïnstalleerd. Ondertussen staan er al 27 van dergelijke borden op verschillende plekken in de stad.
Het systeem is eenvoudig en hetzelfde als parkeerwijzers voor auto’s. De digitale borden staan langs drukke verkeersroutes en vertellen niet alleen waar de dichtstbijzijnde fietsenstalling is. Het bord geeft ook aan of en hoeveel vrije plekken er nog zijn en wijst de fietsers indien nodig door naar een andere fietsgarage. Het systeem is ondertussen overgenomen door onder meer Amsterdam en een aantal andere buitenlandse steden.