Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Poetin stopt nieuwe Poetin
President wil knippen in de macht van zijn opvolger
De Russische president Poetin verraste gisteren in zijn State of
the Union vriend en vijand met de aankondiging van een referendum over een grondwetswijziging die het parlement meer macht moet geven. Poetin, bezig aan zijn laatste ambtsperiode, wil de macht van zijn opvolger inperken. Zo vermijdt hij dat een nieuwe Poetin opstaat, maar vooral stelt hij voor de rest van zijn leven zijn macht en politieke erfenis veilig.
Na de bekendmaking van Poetin nam de volledige regering van premier Medvedev, zijn trouwe bondgenoot, ontslag om de transitie mogelijk te maken. Poetin zal nu een nieuwe premier en een regering kiezen die het grondwettelijk werk moet voorbereiden.
Medvedev werd bedankt met een functie als voorzitter van de Nationale Veiligheidsraad, net onder Poetin zelf. Dat orgaan heeft de voorbije jaren meer macht gekregen en controleert het leger, de veiligheidsdiensten en de inlichtingendiensten. De overkoepelende macht zeg maar, die het dagelijks bestuur van het land aan president en premier overlaat, maar haast absolute controle heeft.
Nieuwe rechterhand
Voor Poetin zelf verandert er momenteel niets. Zijn vierde ambtstermijn loopt pas af in 2024. Momenteel is hij al twintig jaar aan de macht, wisselend met Medvedev tussen het premierschap en het presidentschap. Zo kon hij twee keer het maximum van twee opeenvolgende mandaten als president invullen en Rusland kneden tot wat het nu is. Alleen Jozef Stalin bleef langer aan de macht.
Poetin knipt met de ingreep de vleugels van zijn opvolger als president. Zo voorkomt hij een ‘nieuwe Poetin’ die zijn erfenis zou kunnen uitwissen of hem zou viseren. Zijn opvolger zal striktere nationaliteitsregels opgelegd worden, zal maximaal twee ambtstermijnen in het Kremlin mogen zitten en ziet de keuze van premier en ministers verlegd worden naar de Doema, het lagerhuis.
Er wordt nu uitgekeken naar wie Poetin als de nieuwe premier zal aanduiden. De president heeft tot nu nooit in zijn kaarten laten kijken aan wie hij zijn opvolging zal toevertrouwen. De nieuwe premier moet het referendum – het eerste in meer dan een kwart eeuw – voorbereiden en kan ondertussen wennen aan zijn nieuwe rol als Poetins rechterhand.
Poetin – 67 jaar intussen – stelt met zijn zet zijn toekomst en zijn macht veilig. De tacticus, die nagenoeg niemand in het Kremlin vertrouwt, kan alvast tot 2021 kijken of zijn favoriet uit het juiste hout gesneden is. Hij creëert zelfs meerdere mogelijkheden om zelf aan de macht te blijven. Hij kan bij de volgende verkiezingen zelf opkomen als kopstuk van Verenigd Rusland, de grootste partij van het land, en premier worden nu het politieke zwaartepunt weer naar het parlement verschuift.
Rolmodel
Verwacht wordt dat Poetin blijft zitten tot 2024 om zijn opvolger voldoende tijd te geven, om zich dan terug te plooien naast Medvedev als baas van de Nationale Veiligheidsraad. Al kan hij na de grondwetswijziging zelfs met een gerust gemoed eerder aftreden. Zoals Nursultan Nazarbayev, de sterke man van Kazachstan, vorig jaar deed. Hij bleef wel hoofd van zijn Veiligheidsraad, die als twee druppels water op de Russische lijkt. Het is de plek waar de belangrijkste touwtjes samenkomen. Wie er de scepter zwaait, is nagenoeg ongenaakbaar. Toen al werd gezegd dat Nazarbayev weleens het rolmodel voor Poetin kon zijn.