Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Bedrijven nemen extreme maatregelen
Op bezoek in Belgisch coronavirus-labo van Marc Van Ranst
Grote bedrijven in ons land nemen nu al extreme maatregelen tegen het coronavirus. Medewerkers van BNP Paribas Fortis die naar risicogebieden reisden, kunnen bijvoorbeeld na hun trip niet meteen terug naar de bank. Ze moeten minstens veertien kalenderdagen wachten. Voorts worden ook geplande vergaderingen met meer dan tien mensen, onder wie internationale deelnemers, uitgesteld. Net als zakenreizen naar risicogebieden. Veel andere bedrijven verspreiden onder hun werknemers dan weer eenvoudige richtlijnen, zoals thuisblijven als ze zich grieperig voelen of benadrukken hoe ze hun handen juist wassen. Intussen werken viroloog Marc Van Ranst en zijn team in hun labo in Leuven naarstig verder aan het opsporen van mogelijke infecties in ons land met Covid-19. Bij onze noorderburen werd gisteren in Tilburg een eerste besmetting vastgesteld.
Het lijkt maar een kwestie van aftellen tot de volgende coronabesmetting opduikt op Belgische bodem. Dat nieuws zal dan komen uit het lab van viroloog Marc Van Ranst aan de KU Leuven, het enige referentielaboratorium in het land, waar ook de besmetting van de eerste patiënt werd vastgesteld. “We hebben toen een vreugdedansje gedaan. Wat dacht je dan, na zo veel negatieve testen?”, zegt lab manager Elke Wollants. Een bezoek aan het epicentrum van de strijd tegen corona.
Marc Van Ranst, arts en viroloog, is diensthoofd voor alle laboratoria van het UZ Leuven, met meer dan tweehonderd personeelsleden. Zijn eigen afdeling virologie met de bijbehorende researchlabs ligt in een nieuw gebouw naast het ziekenhuis. Daar zijn in de voorbije weken welgeteld 222 verdachte stalen getest op het coronavirus.
Eén staal maar was positief, begin februari, dat van Philip Soubry, de man die op het vliegtuig zat met Belgen die gerepatrieerd waren uit Wuhan. “Natuurlijk vinden we het erg als iemand besmet geraakt”, zegt Elke Wollants. “Maar als je hier dag en nacht stalen test, dan is het een bijzonder moment als er plots een positieve uitslag is, dan heb je dat gevoel van een wetenschapper die iets ontdekt.” En dan kan er zelfs een vreugdedansje bij, letterlijk, zegt ze. “Het zijn ook wel slopende tijden. We zijn dag en nacht oproepbaar. Gisteren om 2u ’s nachts is mijn collega uit bed gebeld voor een staal van een patiënt die griepsymptomen had, maar volgens de eerste test geen griep. Bij controle bleek dat niet te kloppen, het was toch gewoon influenza.”
Demonstratie
Elke Wollants demonstreert met een ‘gelletje’ waarin nog een stukje van dat eerste positieve staal zit hoe ze te werk gaan. De wetenschappelijke uitleg daarbij is niet te volgen. “Als hier een staal binnenkomt, genomen met een neuswisser (wattenstaafje in neus), hebben we 2,5 uur later de uitslag. Een uur daarvan zijn we effectief bezig met de behandeling van het staal”, legt ze uit. Ze steekt het door haar eerder bewerkte piepkleine staaltje in een apparaat, iets groter dan een handpalm, waarop allerlei lichtjes flikkeren en bewegen. “Nu nog even wachten en dan zul je aan deze bewegende band zien dat de uitslag positief is.” Het elementje blijkt na drie weken nog steeds tjokvol coronavirus te zitten. In deze vorm is het gelukkig niet meer infectieus.
Alle negatieve stalen worden in hermetisch afgesloten verpakkingen gedumpt bij het bio-gevaarlijk afval. Het ene positieve Belgische staaltje van het coronavirus ligt opgeslagen in het meest beveiligde lab van de afdeling. “We hebben het enige laboratorium in België met beveiligingsniveau drie plus, binnenkort vier”, zegt Elke Wollants.
Dat lab is alleen te bereiken via twee sassen met speciale glazen deuren met allerhande veiligheidssnufjes. Voorbij de tweede sas ligt een op het oog banale ruimte met smalle diepvriezers waarin bij min tachtig sommige van de gevaarlijkste virussen ter wereld worden bewaard zoals ebola of de variant ‘Marburg’, waar 90% van de patiënten aan sterft. “Juist door die hoge sterfte blijven uitbraken heel beperkt, het virus sterft mee met degenen die het besmet”, zegt een onderzoeker.
Slechts een stuk of vier mensen mogen in het lab L4 binnen. Twee van hen kleden zich net om als we er zijn. Dat duurt een klein kwartiertje, waarna ze uitgedost als astronauten opduiken achter de glazen deuren van het tweede sas. “In L4 heb je tegen een wand ook kooitjes met muizen en hamsters”, zegt de onderzoeker. Hij toont het op beelden van de camera die in L4 aan het plafond hangt. “We hebben proefdieren nodig om vaccins te testen. Maar we moeten natuurlijk eerst nagaan hoe vatbaar de dieren zijn voor een besmetting en hoe het bij hen verloopt.” Hij zegt dat over heel de wereld een stuk of acht, negen grote groepen, waarin universiteiten, overheidsinstellingen en farmabedrijven kunnen zitten, met grote middelen coronavaccins construeren en uittesten. “Dat is een
goede zaak, omdat er verschillende manieren zijn om tot een efficiënt en veilig vaccin te komen, zo vergroot je de kans.”
Complotten
Maar de hele cyclus om een vaccin op de markt te krijgen duurt minimaal anderhalf jaar. In de komende weken zal blijken of we met quarantaines en veel handen wassen het virus kunnen inperken. “Mag je het nu een pandemie noemen? Volgens mij zeker, maar ik ga echt geen tijd steken in die discussie”, zegt Marc Van Ranst. “De Wereldgezondheidsorganisatie heeft als criterium voor fase zes, de hoogste fase, dat er lokale uitbraken zijn in meerdere landen in meerdere continenten. Dat is het geval, niet? Hoe je het ook wilt noemen, het feit blijft dat we met een infectieziekte zitten die zich wereldwijd aan het verspreiden is.”
Vlaanderens bekendste viroloog ergert zich aan econoom Geert Noels, die zich afvraagt of de maatregelen die genomen worden niet schadelijker zijn dan het virus zelf. “Je hoort vaak het argument dat het coronavirus niet erger is dan een griepje. Maar die ‘griepjes’ maken wereldwijd tot een half miljoen slachtoffers.” Bovendien insinueerde Geert Noels dat mogelijk dingen verzwegen worden. Hij kreeg berichten toegestuurd over geheime complicaties van de ziekte en vraagt zich af: ‘Roddels of waarheid’?
Marc Van Ranst: “Dit soort complottheorieën slaat nergens op. We houden niks achter. En China? De Wereldgezondheidsorganisatie is daar zelf al geweest. Dergelijke paniekzaaierij helpt niet. En ik voel mij geschoffeerd. Denkt Geert Noels nu echt dat we een potje aan het liegen zijn?”
Een ander verhaal inzake betrouwbaarheid is Iran. “Daar zijn er meer, véél meer besmettingen dan ze officieel toegeven”, zegt Van Ranst. “We hebben hier een Iraanse onderzoeker die dat probeert te volgen en die geregeld wordt geïnterviewd door BBC World Service. Het ziet er daar echt niet goed uit.”
Pande-mietje
Marc Van Ranst krijgt zelf ook zijn deel van de mediabelangstelling. In de paar uur dat wij er waren werd hij geïnterviewd door een Wit-Russische journalist en door nieuwszender Euronews en kreeg hij telefoontjes van Terzake, Radio 1 en Qmusic. “Alle communicatie die ik doe is puur vrijwilligerswerk, ik word er niet extra voor betaald”, zegt hij. Het is niet dat hij te weinig werk heeft. “Ik slaap gemiddeld vier uur, van 3 tot 7u. Ik vind niet dat ik vroeg naar huis kan gaan als mensen van mijn team hier nog volop bezig zijn. En we staan nog maar aan het begin. Het grote werk moet nog komen.”
Op zijn thuisfront zijn ze het wel gewend. “Mijn zoontje is 10, die is geboren tijdens de pandemie van de Mexicaanse griep. Hij volgt het nu allemaal wat via mijn oude smartphone. Als ik op tv kom, stuur ik hem een berichtje en dan kijkt hij.”
Van Ranst krijgt ook tegenwind. Op Twitter staat hij bekend om zijn verbale oorlogen met Theo Francken en met het hele rechts-radicale veld. “Ik ben nooit aangesloten geweest bij enige partij”, zeg hij. En met een glimlachje: “Maar ik zal niet radicaal rechts stemmen, nee dat niet.”
In een column van Koen Meulenaere in De Tijd werd Van Ranst “Pande-mietje” genoemd, weliswaar op satirische toon, omdat hij zo alarmistisch zou zijn over het coronavirus. “Daar moest Theo Francken zich natuurlijk weer vrolijk over maken”, zegt Van Ranst. “Ik heb niks tegen satire, maar mensen zoals Theo Francken, of Geert Noels, met tienduizenden volgers, moeten wel oppassen met wat ze twitteren omdat ze zo veel impact hebben. Niemand heeft er iets aan als het verwarrend wordt.”
Marc Van Ranst Viroloog ‘‘Ik slaap van 3 tot 7u. Ik vind niet dat ik vroeg naar huis kan gaan als mijn team hier nog bezig is.’’