Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Hun heilige geschriften zeggen niets over het coronavirus
Ultraorthodoxe joden trekken zich niets aan van maatregelen tijdens begrafenisstoet in New York
New York wordt zwaar getroffen door het coronavirus. In de Amerikaanse stad zijn dan ook strenge maatregelen van kracht. Maar daar trok de ultraorthodoxe gemeenschap uit de New Yorkse wijk Williamsburg – bekend uit de Netflix-serie Unorthodox – zich tijdens een begrafenisstoet donderdagavond niets van aan. De New Yorkse burgemeester liet de politie de massa rouwenden uiteendrijven, wat leidde tot heel wat protest. “Pas als hun rabbijn zegt dat iets niet mag, zullen ze dat aanvaarden.”
Ze kwamen met honderden – volgens sommige bronnen zelfs duizenden – op straat om de dood van rebbe Chaim Mertz (73) te gedenken. De ultraorthodoxe leider – die stierf aan de gevolgen van Covid-19 – was een man met veel aanzien bij de chassidim in Williamsburg. In de New Yorkse wijk wonen meer dan 55.000 ultraorthodoxe joden, een van de grootste gemeenschappen ter wereld.
De rebbe is de hoogste religieuze gezagsdrager bij de chassidim, zoals ook te zien is in de populaire Netflix-serie Unorthodox. Die speelt zich voor een deel af in Williamsburg, en geeft volgens ingewijden een realistische beeld van de soms vreemd aandoende gewoontes bij de ultraorthodoxe joden.
Eén autoriteit
“De rabbijn is niet alleen de religieuze leider, maar ook de morele”, zegt Ludo Abicht, professor emeritus aan de Universiteit Antwerpen en auteur van verschillende boeken over het jodendom. “Dat is ook goed te zien in de serie Unorthodox. Hij bepaalt wie met wie trouwt, en wie het verloren schaap (in de serie loopt een chassidische jonge vrouw weg, omdat de strikte regels haar te veel worden, red.) terug naar de stal moet brengen.”
“De chassidim aanvaarden maar één autoriteit, hun God. Hun wetboek is de Talmoed, hun Bijbel. Dat gaat boven alles. Het is de rabbijn, of rebbe zoals ze die in het Jiddisch noemen, die de toepassing van die 613 religieuze wetten bewaakt. Eigenlijk kan je zeggen dat hij de hoogste gezagsdrager is, meer nog dan die van de stad waarin ze wonen.”
13.000 doden
Maar die hoogste gezagsdrager van New York, burgemeester Bill de Blasio, was allerminst opgezet met de begrafenisstoet voor rebbe Chaim Mertz afgelopen dinsdag. De straten van Williamsburg liepen vol met chassidische joden. Geen sprake van social distancing, geen sprake van enige voorzorgen tegen corona, op wat mondmaskers na. En dat in de zwaarst getroffen stad van de VS, met 165.000 besmettingen en bijna 13.000 coronadoden.
De Blasio trommelde de politie op om de rouwenden uiteen te drijven. Hij tweette zijn verontwaardiging van zich af: “Mijn boodschap aan de joodse gemeenschap, en alle andere gemeenschappen, is simpel: de tijd van waarschuwingen is voorbij. Ik heb de NYPD instructies gegeven om mensen die in grote groepen samenkomen, meteen te dagvaarden of zelfs te arresteren. Dit om deze ziekte te stoppen en levens te redden. Punt.” Dat kwam hem meteen op verwijten te staan van joodse kant. De Blasio verontschuldigde zich wat later. Vanuit de ultraorthodoxe synagoge kwamen uiteindelijk ook excuses.
Razendsnelle verspreiding
In het begin van de corona-epidemie verspreidde het virus zich razendsnel in Williamsburg. De besmettingsgraad was er vele keren hoger dan in de rest van de zwaargetroffen stad. Ook in Antwerpen – waar zo’n 10.000 chassidische joden wonen – was er in het begin van de uitbraak gegronde vrees dat 80% van de ultraorthodoxe gemeenschap zou wor
Ludo Abicht Professor emeritus UA “De chassidim vormen een erg gesloten gemeenschap. Dat is een troef en een nadeel in deze crisis.”
den besmet. Maar intussen hebben de religieuze leiders overal opgeroepen om de maatregelen te volgen. Wat de precieze besmettingsgraad is bij de ultraorthodoxe gemeenschap in Antwerpen is niet geweten.
Dat ultraorthodoxe joden kwetsbaar zijn voor Covid-19 komt in de eerste plaats omdat de gemeenschap heel hecht is, zegt Ludo Abicht. “Die gesloten gemeenschap is tegelijk een troef en een nadeel in deze coronacrisis. Het virus zal er niet makkelijk binnendringen, omdat er weinig contact is met de buitenwereld. Maar als het toeslaat, dan doet het dat veel harder. Meerdere generaties wonen vaak bij elkaar in huis, in dichtbevolkte wijken. Dat is in Antwerpen zo, en dat is in New York niet anders. Ze hebben intensief contact met elkaar, houden veel vergaderingen, gaan naar de synagoge … Voor het verspreiden van het virus is dat niet ideaal.”
Talmoed boven alles
De ultraorthodoxe joden hebben ook hun eigen gebruiken, waarvan ze niet spontaan afstand zullen doen, zegt Abicht. “Ze volgen rigoureus de wetten van de Talmoed. En die staan boven elke andere wet. Als de overheid verbiedt om contact te hebben met elkaar, maakt dat weinig indruk. Als in hun heilige geschriften staat dat ze op sjabbat naar de synagoge moeten, dan zullen ze dat ook doen. Pas als hun rabbijn zegt dat het niet mag, zullen ze dat aanvaarden.”