Antwerpenaar Bruno Holthof: “In september een vaccin, eind dit jaar inenting”

Antwerpse Bruno Holthof, baas van universitaire Oxford-ziekenhuizen, jaagt op vaccin

In de wereldwijde wedloop naar een vaccin tegen het coronavirus is er één Belg die op kop van het peloton rijdt: Antwerpenaar Bruno Holthof. De directeur van de universitaire Oxford-ziekenhuizen en voormalig topman van ZNAziekenhuizen zegt onomwonden dat een vaccin tegen september haalbaar is. “Tegen eind dit jaar willen we alle Britten gevaccineerd hebben”, zegt hij. “En hopelijk kunnen we gelijktijdig uitbreiden naar andere landen, ook naar België.”

Zowat 120 experimentele vaccins tegen het coronavirus zijn in de maak. Farmareuzen, kleinere biotechbedrijven en universiteiten hebben zich vol overgave geworpen in de race naar een vaccin dat de corona-pandemie moet indijken. Toch is er maar één speler die nu al durft te zeggen dat een vaccin tegen september mogelijk is: de universiteit van Oxford en het bijhorende ziekenhuisnetwerk. Aan het hoofd van dat ‘UZ Leuven van Oxford’ staat arts Bruno Holthof, die tot vijf jaar geleden aan het hoofd stond van de Antwerpse ziekenhuisgroep ZNA. In normale tijden ontfermt de Belg zich over 12.000 personeelsleden, 1,4 miljoen patiënten en een jaarlijkse omzet van 1,1 miljard euro. Vandaag gooit hij zich passioneel mee in de strijd tegen corona. “We willen impact hebben en de uitkomst van deze crisis bepalen”, zegt hij.

Staan jullie het verst van alle spelers?

“Ja, daar ben ik vrij zeker van. In januari van dit jaar zijn we de genetische code van het virus beginnen ontrafelen. Vier maanden later zijn we ons vaccin al aan het testen op mensen. Dat is razendsnel. Normaal duurt dit proces tien jaar. Dat kan maar omdat we alle stappen die nodig zijn voor de ontwikkeling van een vaccin nu parallel in gang zetten.”

Hoe hoopgevend zijn de eerste resultaten?

“Die zijn heel positief. We hebben het vaccin al toegediend aan zes resusaapjes, omdat die het meest de mens benaderen. Daarna kregen ze hoge dosissen van het coronavirus. Een maand later zijn ze allemaal kerngezond. Intussen zijn we ook al volop begonnen met tests op mensen. Tegen eind mei willen we al aan de laatste testfase beginnen bij circa 5.000 mensen.”

Waarom gaat het bij jullie zo snel?

“We hadden al een basisvaccin liggen, ontwikkeld door ons ‘Jenner Institute’ tegen het MERS-coronavirus (dat in 2012

voor het eerst opdook, red.). Dat is nooit in productie gekomen omdat de uitbraak is gaan liggen, maar het is wel veilig bevonden voor mensen. Het komt erop neer dat we mensen injecteren met een genetisch gemanipuleerd verkoudheidsvirus, waarin een stukje code van het virus is ingebouwd. Eigenlijk onschadelijk, maar ons lichaam denkt dat het om het gevaarlijke Covid 19virus gaat en maakt antistoffen aan.”

“Al van bij de uitbraak van het nieuwe coronavirus in Wuhan waren Oxford-onderzoekers bezig met de genetische analyse van het virus. Daardoor kon een andere onderzoeksgroep snel bepalen welk stuk van die code verantwoordelijk is voor de stekels op het virus. Cruciale informatie, want het is door die stekels dat het virus menselijke cellen binnendringt. Door dat stukje code in het verkoudheidsvirus in te bouwen, maken we de stekels onschadelijk. We staan maar waar we nu staan dankzij de inzet van ongelofelijk veel mensen.”

Wat is uw rol in de ontwikkeling van het vaccin?

“Zoals die van elke CEO: in overleg met het hoofd van de divisie medische wetenschappen van de universiteit heb ik besloten om snel te schakelen en om alle beschikbare middelen en mensen die nodig zijn voor de bestrijding van deze pandemie in te zetten. Alle medewerkers van de universiteit en het ziekenhuis zijn bezig met Covid19.”

Hoe graag wilt u als eerste een vaccin?

“Ik ga niet ontkennen dat we enorm fier zouden zijn mochten we het eerste werkende vaccin hebben, maar voor ons is er geen sprake van een commerciële strijd. We delen onze kennis met iedereen die meedoet met het globale initiatief van de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie, red.).

Dat bepaalt dat bedrijven geen winst mogen maken met een vaccin zolang de epidemie woedt. Alle grote farmabedrijven schreven zich daarop in.”

“Ik heb net nog gesproken met Paul Stoffels van Johnson & Johnson (de Belg die aan het hoofd staat van de onderzoeksafdeling van de farmareus, red.). Zij werken aan een gelijkaardig vaccin. Mocht het onze falen, dan hopen we dat zij wél slagen.”

Wat kan er nog fout lopen?

“Er moet nog voldoende virus in omloop zijn om de doeltreffendheid van het vaccin te testen. Dat is moeilijk aangezien iedereen in lockdown zit. We overwegen om het in de huidige fase te testen op onze verplegers en dokters omdat zij wel nog een relatief risico lopen om besmet te geraken. En dan moet uiteraard nog blijken dat het effectief werkt voor mensen.”

Wanneer kunnen jullie op grote schaal vaccins ontwikkelen?

“Als alles goed loopt, kunnen we in september het vaccin op de markt brengen. We werken nu samen met het farmabedrijf AstraZeneca voor de productie en hopen tegen eind dit jaar álle Britten te kunnen vaccineren (circa 68 miljoen mensen,

red.). AstraZeneca zal de onderhandelingen voeren met andere regeringen, maar we hopen het vaccin zo snel mogelijk in zo veel mogelijk landen te distribueren. Ook in België zijn al gesprekken gestart. Als Belg hecht ik er veel belang aan dat het ook in België ter beschikking komt. ”

Hoeveel zal ons dat kosten?

“Als consument niets. De vaccins zijn gefinancierd door de overheden die deelnemen aan het initiatief van de WHO en worden wellicht gratis ter beschikking gesteld.”

Bruno Holthof

Topman Oxford-ziekenhuizen

“We zouden fier zijn mochten we het eerste werkende vaccin hebben, maar er is geen sprake van een commerciële strijd.”

FOTO WIM HENDRIX