Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Waar zelfs Stefaan Degand stil van wordt
“Ik zal altijd blijven glimlachen, ook al voel ik me rot vanbinnen.” De toon van Ontoerekeningsvatbaar is snel gezet wanneer we kennismaken met Yani, een autistische jongeman met ADHD en een gokverslaving. Hij zit opgesloten in de gevangenis van Merksplas, maar vooral in zijn eigen wereld. En die was niet altijd even mooi. Om z’n gokschulden af te lossen, dealde hij zowat alle soorten drugs. En nu zit hij daar, alleen in zijn kamer te ontbijten, terwijl hij tegen zijn afwezige moeder praat. “Smakelijk, mama.”
Yani krijgt voor dit Canvasprogramma, waarin tien kunstenaars met evenveel geïnterneerden creatief aan de slag gaan, De Jeugd van Tegenwoordig-rapper Willie Wartaal op bezoek. Het gelegenheidsduo maakt een rapsong waarin Yani zijn stevig geklutst ei kwijt kan. Mede dankzij de open houding en oprechte interesse van Willie Wartaal voelt de ontmoeting nooit geforceerd of fake aan; alsof hij wekelijks met probleemjongeren in de weer is.
Het is een rode draad doorheen dit meeslepende, ontroerende en confronterende programma: de bekende persoon in een bijrol, als therapeut. Kunstenaar Arne Quinze moet meermaals slikken als hij Nora (24) hoort vertellen hoe ze op slechte dagen haar hoofd zo hard tegen de muur stoot dat het vel blijft hangen, of hoe ze een batterij inslikt om weg te kunnen uit de psychiatrische instelling waar ze verblijft. Samen ontwerpen ze haar droomwereld, met ballonnen en veel kleuren, waarin ze even kan ontsnappen aan de harde realiteit. “Keimooi!”
Keimooi is ook de boodschap van hoop die we terugzien bij Kristof, een psychosegevoelige ex-drugsverslaafde. Hij is al twee jaar clean, maar getekend voor het leven. Na jaren van hervallen en miserie wandelt hij met zijn moeder over het strand, iets wat een tijdje geleden nog ondenkbaar was. Het beweegt zijn mama tot tranen van geluk, en de kijker ook. Met hulp van choreografe Min Hee Bervoets steekt hij al zijn gevoelens en de weinige energie die hij nog heeft in de voorbereidingen van een dans die hij zal opvoeren.
En dan is er nog de op voorhand meest besproken tandem: acteur Stefaan Degand, zelf toch ook een beetje ontoerekeningsvatbaar, en pedoseksueel Dennis, die als enige niet herkenbaar in beeld komt. Ze drinken samen een koffie (of drie), terwijl Dennis vertelt over de gruwelijke daden die hij op zijn kerfstok heeft. En dat terwijl hij het zelf als kind ook allemaal heeft moeten ondergaan. “Ik ben dezelfde viezerik als die pater, dat kan er bij mij niet in.” De immer luidruchtige Degand zit er sprakeloos bij. Je voelt hem, als vader van een dochtertje, logischerwijze twijfelen of hij dit wel gaat kunnen. Beklijvende televisie waar ook wij alleen maar stil van kunnen worden.
Ontoerekeningsvatbaar, om 21.25u op Canvas