“Coronacrisis verteren duurt minstens tot 2023”

Econoom Koen De Leus vreest voor lange economische malaise die alleen gestopt kan worden door vaccin

Het coronavirus heeft onze economie laten instorten en er is minstens drie jaar nodig om hiervan te herstellen. Dat kan langer worden, als er volgend jaar nog geen vaccin is en als er een nieuwe grote lockdown komt. Dat zegt Koen De Leus (50), hoofdeconoom van BNP Paribas Fortis. “We hebben met ons economisch team berekend dat de Belgische economie dit jaar met 11,1% zal krimpen. Dat is de grootste krimp uit de naoorlogse geschiedenis van ons land.”

Als bedrijven en winkels in 2021 een heel jaar kunnen openblijven, zal de economie volgend jaar weer met 4,3% groeien, stelt hij. “Dat is een sterk herstel, maar onvoldoende om het verlies van dit jaar goed te maken. Het duurt zeker tot 2023 voor deze coronacrisis verteerd is en we opnieuw het niveau van voor corona bereiken.”

Het coronavirus heeft onze economie laten instorten en er is minstens drie jaar nodig om hiervan te herstellen. Dat kan langer worden, als er volgend jaar nog geen vaccin is en als er een nieuwe grote lockdown komt. Dat zegt Koen De Leus (50), de hoofdeconoom van BNP Paribas Fortis.

De wereld ziet er totaal anders uit dan drie maanden geleden. In februari klaagden veel bedrijven erover dat ze geen volk vonden, omdat zowat iedereen al werk had. Nu wordt er gevreesd voor een ontslaggolf.

Zijn we vertrokken voor een jarenlange economische crisis?

Koen De Leus: Ja, maar we weten nog niet hoelang die zal duren, omdat alles afhangt van wanneer er een vaccin tegen corona is. Specialisten gaan ervan uit dat het vaccin er in de tweede helft van volgend jaar kan zijn. Als het er dan is en er geen nieuwe lockdown komt, kan de economie in 2022 weer op volle kracht draaien. Maar het duurt zeker tot 2023 voor deze coronacrisis verteerd is en we opnieuw het niveau van voor corona bereiken. We hebben met ons economisch team berekend dat de Belgische economie dit jaar met 11,1% zal krimpen. Dat is de grootste krimp uit de naoorlogse geschiedenis van België. Als bedrijven en winkels in 2021 een heel jaar kunnen openblijven, zal de economie volgend jaar weer met 4,3% groeien. Dat is een sterk herstel, maar onvoldoende om het verlies van dit jaar goed te maken.

Want zonder vaccin blijven de veiligheidsmaatregelen gelden en kunnen bedrijven dus niet op volle kracht draaien. Denk alleen al maar aan de restaurants, die de klanten verder uit elkaar zullen moeten zetten en dus niet op volle capaciteit kunnen draaien. Cinema’s zullen ook geen volle zalen meer mogen vullen. En doordat werknemers op anderhalve meter afstand van elkaar moeten blijven, zullen vele fabrieken zich moeten herorganiseren en daardoor efficiëntie verliezen. En er is nog iets: veel oudere mensen blijven uit angst voor het virus thuis. Dit is net de groep met de meeste koopkracht. Als zij veel minder uitgeven, groeit de economie minder snel.

Wat gebeurt er als het virus weer opflakkert en bedrijven en winkels weer een tijd moeten sluiten?

Dat is een horrorscenario. We dreigen dan voor veel meer jaren in een economische malaise terecht te komen. Het is nu al onvermijdelijk dat veel bedrijven failliet gaan. Na een tweede echte lockdown komen er nog meer faillissementen, ook omdat het vertrouwen bij de consumenten dan helemaal weg is. Als mensen onzeker zijn over de economie, gaan ze meer sparen om zich in te dekken tegen een nieuwe crisis en geven ze dus minder geld uit.

Is deze crisis erger dan de bankencrisis, die in 2007 begon?

Neen. Als er volgend jaar een vaccin komt, kunnen we sneller van deze crisis herstellen, omdat de banken deze keer wél financieel gezond zijn. Ze hebben genoeg kapitaal in huis om de economie te steunen. Gezinnen die vandaag hun gezamenlijk inkomen zien terugvallen tot minder dan 1.700 euro bruto per maand, moeten zes maanden geen rente op hun woninglening betalen. Ook andere mensen die het nu moeilijk hebben, kunnen van de bank een uitstel van terugbetaling krijgen. De banken geven dus genoeg zuurstof aan de economie. Daardoor kan het herstel snel gaan.

De overheid probeert de gevolgen van de crisis te beperken, door onder meer mensen op tijdelijke werkloosheid te zetten en overbruggingskredieten te geven aan zelfstandigen. Vindt u dat de overheid de crisis goed aanpakt?

De overheid heeft enkele goede dingen gedaan, maar in vergelijking met het buitenland is het magertjes. De economische denktank

Bruegel heeft berekend dat de onmiddellijke impulsen die de Belgische overheid geeft, zoals technische werkloosheid en kwijtschelding van taksen, slechts 0,7% van ons bruto binnenlands product (bbp, de waarde van wat in België in één jaar wordt geproduceerd, red.) bedragen. In onze buurlanden is dat veel meer. In Duitsland is het zelfs 10,1% van het bbp. De Duitsers hebben een investeringsfonds van 100 miljard euro aangelegd voor kleine kmo’s. Als kleinere bedrijven in moeilijkheden komen, stapt de Duitse overheid tijdelijk mee in het kapitaal van een bedrijf, zodat het niet failliet kan gaan. Dat is van een heel andere orde dan een sluitingspremie van 4.000 euro.

Maar de Belgische staatsschuld loopt door de coronamaatregelen wel fors op, nu al tot 415 miljard euro. Het tekort op de begroting stijgt volgens de Nationale Bank dit jaar tot meer dan 10%. Wie gaat dat betalen?

Ik denk niet dat er in de eerstkomende jaren veel extra belastingen zullen worden geheven, omdat de overheid nu bezig is met het redden van de economie. Maar als die terug op volle toeren draait, hopelijk in 2022, zullen er

Koen De Leus

Hoofdeconoom BNP Paribas Fortis

“Zonder vaccin kunnen bedrijven niet op volle kracht draaien.”

“Veel oudere mensen blijven uit angst voor het virus thuis. Maar dit is net de groep met de meeste koopkracht. Als zij minder uitgeven, groeit de economie minder snel.”

“Deze keer zijn banken wél financieel gezond. Ze hebben genoeg kapitaal in huis om de economie te steunen.”

“Corona is het virus van de armen. Veel freelancers en interimarbeiders hebben geen goed sociaal vangnet.”

“Als we Brussels Airlines failliet laten gaan, zouden we ons land een serieuze economische mokerslag geven, en dat moeten we net vermijden.”

besparingen moeten komen. Er zullen sowieso taboes sneuvelen. De overheid kan bijvoorbeeld beslissen om de huurinkomsten te belasten. Eventueel met een toegift, bijvoorbeeld dat kosten voor een milieuvriendelijke renovatie van de woning van de belastingen mogen worden afgetrokken. Ik verwacht ook dat bedrijven en burgers meer milieubelastingen moeten betalen. Voor een extra vermogensbelasting is niet veel ruimte, want die is al hoog in vergelijking met de buurlanden. Maar de burger moet in deze crisis niet alles financieren. De rente zal door deze crisis nog zeker tot 2026 laag blijven. Dat is goed nieuws voor mensen die een woning willen kopen, maar ook voor overheden die hun schulden op die manier goedkoop kunnen herfinancieren.

Dreigen we in deze crisis de mensen in armoede niet te vergeten? Door de coronacrisis heeft het OCMW van Antwerpen in maart en april bijna de helft meer leeflonen uitgekeerd dan in januari en februari.

Corona is het virus van de armen. Veel freelancers en interimarbeiders hebben geen goed sociaal vangnet. Ik denk dat de overheid moet nagaan hoe we sommige mensen beter kunnen beschermen. Maar je moet het in perspectief plaatsen. In de Verenigde Staten moeten mensen met de laagste inkomens gaan werken, ook al is er veel kans dat ze met corona worden besmet. Want zonder werk hebben ze amper een inkomen. Bij ons krijg je nog een fatsoenlijk leefloon.

Tot slot nog iets anders. Brussels Airlines vraagt 290 miljoen euro aan overheidssteun. Moet de overheid de luchtvaartmaatschappij redden?

Dat is een moeilijke zaak. Als je een luchtvaartmaatschappij failliet laat gaan, komt er wel een ander bedrijf dat het rendabele deel van de vluchten heropstart. Maar er is ook een praktische kant. Als we Brussels Airlines nu failliet laten gaan, betekent dat niet alleen dat er vierduizend jobs weg zijn. Er zullen ook veel banen sneuvelen bij onder meer de bagageafhandelaars en taxibedrijven. Het zou ons land een serieuze economische mokerslag geven, en dat moeten we net vermijden. Er is wel één belangrijke voorwaarde bij de redding van Brussels Airlines. Als de overheid er veel geld inpompt, moet ze de garantie krijgen dat er veel jobs worden gered en bijvoorbeeld eisen dat de CO2uitstoot van de vliegtuigen in de komende jaren fors naar omlaag gaat. Zomaar geld geven aan Brussels Airlines, en dus eigenlijk aan het Duitse moederbedrijf Lufthansa, is verspilling van belastinggeld. De overheid mag geen bodemloze put vullen.

FOTO JEROEN HANSELAER