En de allereerste Oscar gaat naar...

In februari vond al de 92ste editie plaats en er werden in heel de geschiedenis exact 3.140 blinkende beeldjes uitgedeeld. Alles begon op 16 mei 1929, met de eerste, toen nog bescheiden, Oscaruitreiking. En eigenlijk had een hond de allereerste Oscar uit de geschiedenis gewonnen. Maar met wat gefoefel ging een Duitser ermee aan de haal. Die later een nazi bleek…

Op die allereerste Oscaruitreiking, in het Hollywood Roosevelt Hotel, geen eindeloze rode loper, geen urenlange show, geen gedoe met genomineerden en enveloppen, geen wereldwijde uitzending, geen waslijst categorieën of 3.400 genodigden. In 1929 had de prille Academy of Motion Picture Arts and Sciences (AMPAS) de winnaars al drie maanden eerder bekendgemaakt. En de ceremonie zelf was vooral een stijf kostuumdiner in de Blossom Room van het hotel, aan 36 bankettafels, met 270 gasten. Vijftien prijzen werden uitgereikt en de ceremonie zelf duurde welgeteld een kwartiertje. En een rechtstreekse uitzending? Dat was pas vanaf 1930, op de radio. Het beeldje als prijs was er al wel. Bedacht door ene Cedric Gibbons, een art director en filmontwerper in Hollywood. Hij liet ze maken door beeldhouwer George Stanley, die als model een Mexicaanse acteur en regisseur nam, Emilio Fernandez. Het is zijn naakte lichaam dat model stond voor de bekende gouden ridder van 34,3 centimeter hoog en 3,8 kilo zwaar, die gewapend met een zwaard de wacht houdt op een filmrol.

Aanvankelijk helemaal uit brons met een laagje goud, tijdens de Tweede Wereldoorlog was het even gips met goudverf, vandaag bestaat een Oscar voor het grootste deel uit tin met een dun laagje 24 karaats. En de naam Oscar? Volgens de overlevering kwam die roepnaam er dankzij Margot Herrick, bibliothecaresse en daarna directielid van de Academy, die in 1932 zei: “Dat mannetje lijkt op mijn nonkel Oscar.”

Maar nu, het verhaal van de eerste winnaar. Die eer is weggelegd voor Theodor Friedrich Emil Janenz alias Emil

Jannings (foto), als ‘beste acteur’ voor zijn rol in The

Last Command én The Way of All Flesh. Meteen ook de laatste Duitser die een Oscar won. Hij kon niet op de ceremonie aanwezig zijn in 1929, dus kreeg hij zijn beeldje enkele maanden vroeger. Zo word je zéker de eerste Oscarwinnaar.

Eigenlijk had Jannings de prijs helemaal niet gewonnen. Rin Tin Tin was uitgekozen als beste ‘acteur’. Alleen: Rin Tin Tin alias Rinty was een Duitse herdershond. En een populaire. In de jaren twintig speelde hij mee in 29 films. Maar een hond die de allereerste filmtrofee zou winnen? De Academy greep beschaamd in, veranderde de uitslag en koos voor Jannings.

Ook niet echt een goede ingeving, zo bleek jaren later. Toen Hitler aan de macht kwam, werd Jannings acteur in talrijke nazipropagandafilms. Toen de geallieerden in 1945 Berlijn veroverden, zou hij volgens de overlevering zijn vel gered hebben door naar de soldaten te lopen, zwaaiend met zijn in 1929 gewonnen Oscarbeeldje en roepend “Niet schieten, ik ben een Oscarwinnaar”. Hij werd niet veroordeeld, maar zijn reputatie én carrière als acteur waren wel om zeep.