Een paar keer Congo

Vrijdag opent in het Museum aan de Stroom een tentoonstelling met Congolese kunstwerken die de stad Antwerpen honderd jaar geleden verwierf. Een en ander werd door de vorige eigenaars niet altijd even netjes aangekocht, een gegeven dat in de expo wordt aangekaart. Ook de symboliek achter de werken en hoe de blanken in Congo de inheemse bevolking (en zij ons, de zagen, komen aan bod. Na de veroveringstocht van Stanley werd Congo het persoonlijke erf van Leopold II. Onze tweede koning zag zijn werk niet, zoals destijds in de propaganda werd verkondigd, als een beschavingsmissie en het verdrijven van de slavenhandelaars. Hij was vooral geïnteresseerd in het lucratieve aspect: ivoor, rubber en het verdrijven van zijn concurrenten uit Oost-Afrika. Een gegeven waar niet alleen onze haven – de toegangspoort tot Congo – maar ook heel wat Antwerpenaren een cruciale rol in speelden. Sommigen raakten al snel geboeid door Congolese kunst, met name sculpturen uit hout en ivoor. Er werden hele verzamelingen aangelegd en zo kwam een uitgebreide collectie in 1920 in het bezit van de stad, waarvan honderd pronkstukken u vanaf 2 oktober dus in het MAS kan gaan bekijken.

Ook later brachten Antwerpse kolonialen kunst uit de regio naar huis, omdat ze het oprecht mooi vonden of omdat het gewoon een leuk souvenir was. Soms waren de nabestaanden niet zo onder de indruk van hun erfenis en belandde een en ander ergens ten velde. Zo kwamen een paar werkjes uit Centraal-Afrika uiteindelijk in mijn bureau terecht. Zo kijk ik nu niet alleen naar een missienegertje (zo’n beeldje waar men destijds bij de kruidenier een centje instak en dat dan dankbaar met zijn hoofd knikte), maar ook naar schilderijen, tekeningen en foto’s uit onze voormalige kolonie.

Mijn pronkstuk is een fraai – en opvallend zwaar – borstbeeld uit tropisch hout van een man met een fallus rond zijn nek. Ik kreeg het werk een paar jaar geleden in een tweedehandswinkel in Vosselaar zowat cadeau. Het werd in 1963 gemaakt door Matula Gaston Kimayunu uit Madimba. Ik ben geen kenner, maar Gaston heeft echt karakter en bijna een ziel. Soms praat ik even met hem, terwijl ik mijn koffie drink en de katten jaloers toekijken. Hoe je van een provinciestadje in Congo in de Kempen belandde is me een raadsel, maar ik ben blij dat je nu in Borgerhout woont,

Gaston.

Congo,

mundele)

100 x

FOTO RR Gaston.