Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Terugkerende reizigers hebben de tweede golf aangewakkerd”
Hadden we kunnen voorspellen dat dit ging gebeuren?
We hebben gewaarschuwd. Midden augustus zagen we hoe Duitsland het moeilijk kreeg door terugkerende reizigers. Wij zeiden: mannekes, nu niet versoepelen. We moeten die zware terugkeergolf kunnen absorberen.
Maar net op dat moment wonnen de non-believers aan kracht. Door het succes van de maatregelen wilden ze versoepelen, niet handhaven en zeker niet verstrengen.
Kort daarna volgde een ongelukkige hervorming van adviesorgaan Celeval. Pierre Van Damme, Steven Van Gucht en ik zijn daar uitgehaald. Marc Van Ranst verhuisde naar de reservebank. Gelukkig is Erika Vlieghe gebleven. Maar de vernieuwde Celeval bestond ook uit vertegenwoordigers van sectoren die wilden versoepelen.
Voelt u zich op zo’n moment een roepende in de woestijn?
Toen voelde het alsof je met je blote handen een tsunami probeerde tegen te houden. Het is keer op keer de preventieparadox. Als de maatregelen succesvol zijn, dan zien mensen het probleem niet. Dan zijn we ‘te alarmistisch’ geweest. Op zulke momenten is het moeilijk om je boodschap nog over te brengen. Dat was eind augustus het geval en ook al in mei. We vonden toen dat de versoepelingen te snel te ver gingen.
Er zijn discussies geweest. Met professor Lieven Annemans, maar ook met Franstalige experts die in de zomer weigerden te spreken over een tweede golf.
Er was een spagaat in de wetenschappelijke opinie. Eigenlijk was het een semantische discussie: in maart en april hadden we een Mont Blanc en in de zomer een verkeersdrempeltje. Maar de curve in Antwerpen had wel degelijk het potentieel om uit te groeien tot een berg. Die hebben we met daadkrachtig optreden kunnen vermijden. Nu staan we wel weer voor een
big one.
Met de avondklok in Antwerpen dook wel onze motivatie omlaag. Is de bevolking de alarmbellen beu gehoord?
Moeten we de hand in eigen boezem steken? Misschien wel. Wij zijn geen communicatie- en motivatiespecialisten. We hebben wel altijd gezegd dat deze experts betrokken moesten worden. Tegelijk zijn mensen niet per se tegen maatregelen. De nieuwe premier (Alexander De Croo) en minister van Volksgezondheid (Frank Vandenbroucke) moesten door de dramatische cijfers de maatregelen meteen verscherpen. Nu behoren ze tot de populairste politici. Mensen willen dus niet versoepelen en voorgelogen worden. Ze willen juiste proportionele maatregelen.
Bent u soms jaloers op landen als Japan, Zuid-Korea en Australië? Zij houden de epidemie veel beter onder controle.
Ze profiteren van hun geïsoleerde ligging. Maar het is wel meer dan dat. Deze landen houden reizigers buiten en plaatsen iedereen die besmet is in quarantaine. Ze hebben een isolatiebeleid dat menselijk maar verplicht is. En dat kunnen wij in het dichtbevolkte Europa niet?
Jawel. De Italianen doen dat en met succes. Ze gebruiken hotels om besmette personen te isoleren. Vandaag behoort Italië tot de betere leerlingen van de Europese klas, al heeft het land het nu ook moeilijk. Als de Italianen het kunnen, dan wij toch ook?
Japan dankt zijn succes ook aan bronopsporing. Wanneer een patient zich aandient, gaan ze actief op zoek naar waar die persoon besmet is geraakt. Wij doen dat niet. Wordt brononderzoek onderschat?
Ja. Het is zeer belangrijk om te achterhalen waar de besmetting heeft plaatsgevonden. Dat komt omdat de bron in 80% tot zelfs 90% van de besmettingen een superverspreider is. Met klassieke contacttracing proberen we te achterhalen met wie een besmette patiënt allemaal contact heeft gehad, maar de meesten zijn geen superverspreiders en geven het virus nauwelijks door.
Bronopsporing is wel moeilijk. Nederland doet het ook niet, Duitsland probeert het. We hebben gelukkig wel al een goed idee wat de grootste risicoplekken zijn. Daarop zijn veel maatregelen toegespitst. Met virogenetisch onderzoek gaan we hopelijk ook echt de puzzel kunnen leggen.
Valt een ‘tweede Mont Blanc’ nog te voorkomen?
Jazeker. Dit hoeft ook geen maanden en maanden te duren. Als iedereen nu eens op de tanden bijt tot Allerheiligen. Het zal dan niet voorbij zijn, maar de cijfers zullen wel beter zijn. Daaruit moeten we moed putten. Op zo’n moment hebben we wel een kleurenbarometer nodig die laat zien wat wanneer kan. Idealiter biedt hij houvast en perspectief, waardoor de motivatie niet weer afkalft.
Geert Molenberghs
Biostatisticus
“Midden augustus zeiden wij: mannekes, nu niet versoepelen. Maar toen wonnen de nonbelievers aan kracht.”
“Mensen zijn niet per se tegen maatregelen. De Croo en Vandenbroucke verscherpten ze en zijn nu de populairste politici.”