Antwerpen, Rivierenland en Kempen “voor meer lokale kracht”

Minister Somers splitst provincie Antwerpen in drie om orde op zaken te stellen in woud van samenwerkingen

De Vlaamse regering splits de provincie Antwerpen op in drie ‘referentieregio’s’: Antwerpen, Rivierenland en Kempen. “Alle samenwerkingsverbanden tussen de gemeenten zullen op termijn binnen die regio’s plaatsvinden”, zegt bevoegd minister Bart Somers. Hij geeft zelf de voorkeur aan de naam ‘Rivierenland’ boven ‘regio Mechelen’, “zodat alle gemeenten zich gelijkwaardig voelen”.

De gloednieuwe kaart met de referentieregio’s is vrijdag goedgekeurd door de Vlaamse regering. “Maar ze is nog niet definitief”, zegt minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open Vld). “Er is al veel overleg geweest, maar de gouverneurs gaan nu nog eens de burgemeesters consulteren. Er zijn altijd gemeenten in grensgebied die het misschien anders willen. Voor mij mogen het ook veertien of vijftien regio’s worden voor heel Vlaanderen in plaats van deze dertien. Tegen begin volgend jaar moeten de knopen zijn doorgehakt.”

De nieuwe structurering van Vlaanderen roept vragen op. Zoals:

Waarom?

Bart Somers: Het lokale niveau is de eerste en sterkste bestuurslaag. Met de Vlaamse regering willen we dat niveau nog versterken. Door financiële steun, denk aan het overnemen van de pensioenlast, door fusies en door de regio’s. Grotere gemeentes hebben meer capaciteit om dingen te doen. In Nederland is de gemiddelde gemeente dubbel zo groot als bij ons, in Denemarken zelfs drie keer groter. Uiteindelijk zouden we van driehonderd gemeenten tot 150 moeten komen.

Waarom dan nog bovenlokale regio’s?

Samenwerking tussen gemeenten vergroot de capaciteit nog meer. In de coronacrisis zou je bijvoorbeeld lokaal contactonderzoek kunnen organiseren per referentieregio. Maar vandaag zit je nog met een lappendeken van maar liefst 2.229 samenwerkingsverbanden over heel Vlaanderen, een kluwen waarin een kat haar jongen niet terugvindt, met daarin afvalintercommunales, vervoerregio’s, zones voor politie, brandweer of eerstelijnszorg, zones voor CAW’s of sociale huisvesting, regionale landschappen enzovoort. Gemiddeld heeft een gemeente 68 samenwerkingsverbanden. Toen Geert Bourgeois (N-VA) in 2012 een screening liet uitvoeren, bleek Turnhout de kroon te spannen met meer dan 150. Er zijn grote en kleine intercommunales, sommige verbanden hebben een eigen administratie, andere niet.

Heeft dit ook te maken met de vroegere ophef over zo veel betaalde mandaten in al die ondoorzichtige interlokale structuren?

Ja, in die samenwerkingsverbanden zijn het niet noodzakelijk de meest geschikte personen die een functie krijgen, soms worden posten verdeeld tussen partijen of krijgt een politicus een mandaat als troostprijs. Het overzicht ontbreekt en het kan transparanter, met veel minder en goedkoper. We gaan eindelijk orde op zaken stellen in het woud van samenwerkingen.

Waarom deze dertien regio’s?

Gemiddeld hebben ze een half

miljoen inwoners en verenigen ze twintig tot 25 twintig gemeentes die vaak al nauw samenwerken. Voor sommige gemeenten kun je nog discussiëren, zoals Nijlen: dat is voor een deel op de Kempen gericht, voor een deel op Rivierenland. Er komt overigens géén nieuwe bestuurslaag bij: het zijn de burgemeesters zelf die het

stuur in handen krijgen.

Hoe gaat het verder in zijn werk?

Als de kaart is afgeklopt, zal Vlaanderen wat van bovenuit kan veranderen ook effectief aanpassen aan de nieuwe kaart. En elke nieuwe samenwerking zal binnen een regio moeten gebeuren. Voor intercommunales die van onderuit, vanuit de gemeentes gestuurd worden, zal het meer tijd vragen. Daar zit je met statuten en procedures. Let wel: niet elke gemeente moet met elke andere gemeente samenwerken in een regio. We hanteren het matroesjkamodel, met kleinere zones zoals de politiezones binnen de regio’s.

Opvallend: zeg niet ‘regio Mechelen’, maar ‘Rivierenland’.

Dat is een geografische en historische term die verwijst naar de rivieren in de streek – Dijle, Nete, Zenne, Rupel … – en die al gebruikt wordt voor bijvoorbeeld een brandweerzone. Ik ben titelvoerend burgemeester van Mechelen, maar we hebben er bewust voor gekozen om niet de naam van de stad te gebruiken, wel van de streek, zodat alle gemeentelijke partners zich gelijkwaardig voelen.

FOTO PHOTO NEWS

Bart Somers

Minister Binnenlands Bestuur

“Het overzicht ontbreekt en het kan transparanter, met veel minder en goedkoper. We gaan eindelijk orde op zaken stellen in het woud van samenwerkingen.”