Er bleef een mail liggen...

Topministers kregen in 2017 al details

Het scheelde geen haar of de buurtbewoners in Zwijndrecht waren al in 2017 gewaarschuwd voor de PFOS-vervuiling in hun tuin. “Deze communicatie dient het best zo spoedig mogelijk te gebeuren”, staat in een nota aan toppolitici. Het persbericht stond klaar en er was een datum voor buurtvergaderingen. Maar toen werd het stil.

“Kun je me informeren welke timing jullie nastreven voor de communicatie rond het PFOS-dossier?”, vraagt Oosterweelbouwheer BAM (nu Lantis) op 15 september 2017 in een mailtje aan OVAM, de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij. “We wachten eerst nog de bijkomende info af”, is het antwoord. De mail was vertrouwelijk, maar nu de PFOS-bom is gebarsten, worden naar ons documenten vanuit verschillende partijen doorgestuurd. Op 18 september kwam het Politiek Stuurcomité samen. Op de agenda: de bodemvervuiling. De conclusie van het overleg, die belandt in de mailbox van alle topministers van de Vlaamse regering: “Er wordt het best een politieke communicatie voorbereid en deze communicatie gebeurt best zo spoedig mogelijk.”

BAM zou die communicatie voorbereiden. Op 21 september belegde de bouwheer daarover een vergadering met de Vlaamse overheidsdiensten OVAM en de Vlaamse Milieumaatschappij VMM. “Het grootste pijnpunt om nu reeds tot communicatie te kunnen overgaan zit hem in het feit dat enkele gegevens bekend zijn uit bodemonderzoeken binnen het projectgebied van BAM”, klinkt het daar. “Doch wanneer we op een luchtfoto met een passer een cirkel trekken rond het bedrijf 3M, zien we dat één kwadrant een bewoond gebied in Zwijndrecht omvat.”

Lastige vragen

Maar OVAM sputtert tegen: dergelijke communicatie gaat steevast gepaard met informatievergaderingen op het terrein. “Overwegende dat daar meteen heel concrete vragen worden gesteld – mag ik mijn kinderen nog op het gazon laten spelen; mag ik nog groenten uit mijn tuin opeten – moet je echt wel over exacte gegevens beschikken.”

“Ter info: het jammere is dat we op heden haast nergens enig referentiepunt voor de mens vinden”, krijgen de ministers op 29 september te lezen. Er wordt daarom beslist om te wachten met het concreet maken van de communicatie tot het rapport van professor Jan Tytgat binnenkomt. Dat arriveert een week later en bevat onder meer de aanbeveling om geen eieren meer te eten van vervuilde grond.

Infoavonden

Er wordt wel al een datum geprikt voor de infoavonden: die kunnen vanaf 17 oktober 2017 plaatsvinden. “OVAM zal op dat moment ook de gemeentebesturen van Zwijndrecht en Antwerpen hierbij betrekken”, klinkt het. En nog: “Er wordt met OVAM gekeken hoe we snel en zo discreet mogelijk een aantal bijkomende bodemonderzoeken kunnen laten uitvoeren in het bewoond gebied van Zwijndrecht.”

Maar zo ver komt het nooit. Ook van de “zo discreet mogelijke” bodemstalen ontbreekt nadien elk spoor. Wel stelt OVAM nog een ontwerp van persbericht op, dat op 4 oktober belandt op het kabinet van toenmalig Vlaams milieuminister Schauvliege (CD&V). Enkele fragmenten daaruit: “Momenteel loopt reeds een bodemsanering” en “de buurtbewoners de grootst mogelijke duidelijkheid bieden”. Maar het persbericht wordt nooit uitgestuurd. Pas op 14 juni 2021 adviseert de Vlaamse overheid om “als voorzorgsmaatregel” en “in afwachting van meer meetresultaten” geen eieren te eten.

Vier dagen voor die 17de oktober 2017 werd ook beslist om geen informatievergaderingen te organiseren. “Geen reden voor”, zou de argumentatie zijn geweest. Waarom? Dat wordt een cruciale vraag voor de onderzoekscommissie.

OVAM reageerde niet op onze vragen en politici zeggen er niets over terug te vinden in hun mailboxen.