Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Meer focus op de plegers van geweld
De man die deze week in Deurne de nieuwe vriend van zijn ex op straat vermoordde, had al eens in de gevangenis gezeten wegens mishandeling van zijn vrouw. Volgens recente cijfers krijgt één op de zeven vrouwen in België vroeg of laat met partnergeweld te maken. Betin A. is ook zeker niet de eerste dader die hervalt. Intrafamiliaal geweld is een probleem met veel facetten, en Antwerpen is een voorloper in de aanpak ervan.
In 2011 kondigde de toenmalige procureur van Antwerpen, Herman Dams, een compleet nieuwe aanpak van het intrafamiliaal geweld aan. In die tijd kreeg het Antwerps parket elk jaar ruim vijfduizend dossiers te verwerken. Het grootste deel daarvan werd geseponeerd. “Het is dweilen met de kraan wijd open”, zei Dams in een interview in 2011. “We beseffen intussen dat we weinig bereiken met alleen maar een gerechtelijke procedure en een celstraf voor de dader.”
Begin 2012 werd CO3 in het leven geroepen, een samenwerking van het OCMW, het stadsbestuur, de provincie, politie en het Openbaar Ministerie. Het concept kwam overgewaaid uit de States. In San Diego werd in 2002 al een Family Justice Centre opgericht. Dat brengt alle mogelijke hulpverlening voor een gezin waarin geweld voorkomt, samen op één plaats. Het eerste doel van deze aanpak is de veiligheid van iedereen in het gezin te garanderen. In overleg met slachtoffers en alle betrokken instanties worden maatregelen genomen die het gezin op alle vlakken ondersteunen. Aan de basis van het geweld kan immers een gezondheidsprobleem liggen, een te hoge schuldenlast, een verslaving, … Deskundigen op alle vlakken en van verschillende organisaties kunnen hulp bieden. In Antwerpen bijvoorbeeld wordt niet alleen samengewerkt met de dienst slachtofferhulp van het CAW, maar ook met therapeuten, opvangtehuizen enzovoort.
Prestigieuze prijs
In 2013 verenigden verschillende Europese centra zich in een groot project, waaraan Antwerpen, Tilburg, Berlijn, Warschau, Milaan, Venlo en Derry deelnamen. In al die steden waren centra op dezelfde manier aan het werk. In datzelfde jaar won Antwerpen een prestigieuze Europese prijs voor criminaliteitspreventie voor intrafamiliaal geweld. Het Antwerpse CO3 ging op in een Family Justice Center. Ook in Mechelen, Turnhout, Hasselt en Genk zijn intussen gelijkaardige centra, die nu onder de bevoegdheid van de Vlaamse overheid vallen. Overal staat de geïntegreerde aanpak centraal. Pascale Franck, die aan de wieg stond van CO3 in Antwerpen, is nu de vicevoorzitter van de Europese organisatie van Family Centers. Antwerpen is dus wel degelijk een pionier en een trekker.
Maar in welke zin is deze aanpak nu zo succesvol? Volgens cijfers van de KU Leuven uit 2018 blijkt dat de recidive bij daders serieus vermindert. Vóór de nieuwe manier van werken ging
65% van de daders opnieuw over tot geweld, nu
35%. In het Nederlandse Venlo daalde de recidive zelfs met ruim 60%. De politie van Venlo moest ook duidelijk minder vaak tussenkomen voor gevallen van partnergeweld.
Maar 35% recidive is nog steeds veel. Dat hebben ze ook in Antwerpen vastgesteld. Er moet in het hele hulpverleningsproces voldoende aandacht zijn voor de dader. Hulplijn 1712, een initiatief van de Centra voor Algemeen Welzijnswerk (CAW) en de Vertrouwenscentra Kindermishandeling, pakte deze week uit met een campagne waarmee ze vooral plegers van geweld wil bereiken. 1712 is een professionele hulplijn voor burgers die een vraag hebben over geweld, misbruik en kindermishandeling.
Cirkel van geweld
Joni Janssens van 1712: “De gevallen van partnergeweld die de kranten halen en voor de rechtbank komen, zijn meestal uitingen van wat wij ‘intiem terrorisme’ noemen. Eén iemand, meestal de man, heeft duidelijk de overmacht over zijn huisgenoten. Het geweld is buitensporig en komt van één kant. In die categorie kun je de man uit Deurne plaatsen. Maar in 80% van de gevallen van intrafamiliaal geweld gaat het om gezinnen die leven in een cirkel van geweld. Je kunt niet zomaar één schuldige aanduiden. Mensen die in die situatie leven, willen daar vaak uitgeraken, maar ze weten niet hoe. Wij willen meer de plegers van geweld bereiken, mensen die veel te snel boos worden en slaan of schoppen, die dat zelf niet in de hand hebben, maar zich er wel voor schamen. Heel vaak ligt een verslaving aan de oorzaak van dat gedrag, of geldgebrek of stress. We zijn ervan overtuigd dat we veel gezinnen kunnen helpen als de pleger de moed heeft om het probleem aan te brengen. De campagne is dinsdag gelanceerd. Woensdag meldden zich meteen twee plegers. Ik hoop echt dat onze oproep aanslaat en dat we meer mensen kunnen helpen.”
De campagne komt er ook omdat door de coronamaatregelen de stress in veel gezinnen hoog is opgelopen en geweld toeneemt. Dat is uit verschillende onderzoeken gebleken. In een recente gezondheidsenquête van Sciensano gaf 6% van de samenwonende volwassenen aan tijdens de coronacrisis het slachtoffer te zijn van huiselijk geweld. Bij één op de drie slachtoffers gebeurt dat meer dan gewoonlijk. Uit een bevraging van het Kinderrechtencommissariaat bij meer dan 44.000 kinderen en jongeren gaf één op de acht kinderen en jongeren aan dat er thuis veel meer ruzie voorkwam tijdens de coronacrisis. 8,9% van de kinderen kreeg te maken met geweld door een volwassene, vaak een familielid. Tijdens de eerste lockdown onderzocht de Ugent of de coronamaatregelen een impact hadden op de relaties, stress en agressie. Meer dan de helft van de deelnemers had een te hoog stressniveau. Eén op vier gaf aan huiselijk geweld mee te maken.
Het zijn onrustwekkende cijfers die duidelijk maken dat campagnes als die van 1712 meer dan ooit nodig zijn.
Joni Janssens Hulplijn 1712 “We zijn ervan overtuigd dat we veel gezinnen kunnen helpen als de pleger de moed heeft om het probleem aan te brengen.”