Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Bart De Wever: “Ik pleitte in 2017 om de vervuiling bekend te maken, maar men koos dat niet te doen”
Tot voor kort wist amper iemand wat het wilde zeggen, nu beheerst PFOS alle krantenkoppen. En Antwerps burgemeester en N-va-voorzitter Bart De Wever zal het geweten hebben. Het schandaal gaat recht naar het hart van zijn Oosterweelverbinding, waarvoor zijn partij al jaren voluit ten strijde trekt. “Ze mogen mij alles vragen”, zegt hij. “Ik trek fluitend naar de onderzoekscommissie.”
N-VA en de stad Antwerpen moeten alle zeilen bijzetten. In het Pfos-schandaal werden ze vierkant met de vinger gewezen. Zij wilden koste wat het kost Oosterweel erdoor jassen, zeggen critici, ook al wisten ze in 2017 al dat er een probleem was. Burgemeester en partijvoorzitter Bart De Wever kreeg van alles naar zijn kop. Tot de insinuatie dat hij het dossier stil wilde houden met de gemeenteraadsverkiezingen in het verschiet.
Heeft u dit onder de mat willen schoffelen, mijnheer De Wever?
Bart De Wever: Ik lees nu dat het groot nieuws is dat we in 2017 al wisten dat er PFOS in de grond zat. Ik heb een nog grotere scoop voor u. We wisten dat al in het begin van deze eeuw. Iedereen wist dat er vervuiling was. Dat stond ook in alle kranten.
Maar het effect op de volksgezondheid is toch nooit echt bekeken? Dat is gewoon niet juist. Toen het dossier in 2017 op het politiek stuurcomité van Lantis kwam, was de vraag onmiddellijk: heeft dat een effect op de volksgezondheid? Op basis van de toen geldende normen heeft OVAM gezegd: we zien in dat projectgebied geen enkel gevaar voor de volksgezondheid. Sindsdien zijn die normen zwaar verstrengd. De nieuwe wetenschappelijke inzichten baren wel zorgen. De vraag is nu vooral: zijn die nieuwe inzichten gevolgd door Leefmilieu? Dat is een pertinente vraag en daar wil ik ook wel antwoorden op. Nog een bangelijke vraag: waarom werd Zorg en Gezondheid niet op de hoogte gebracht?
Blijft wel een feit dat niemand iets tegen de bevolking zei. U ook niet. Dat is toch hallucinant?
Ik heb de neiging om die stuurcomités grondig voor te bereiden. Ik heb de notities van dat beruchte stuurcomité van september 2017 ook bewaard. Daar staat ook in dat ik de politieke inschatting maak dat het aangewezen is om er proactief over te communiceren. Omdat ik de bedenking maakte dat iemand vroeg of laat zou komen vragen: jullie graven in vervuilde grond?
Ik heb het voor alle zekerheid nog eens afgetoetst met de voorzitter van Lantis. Ik kan u zeggen, ik heb fervent, (met nadruk) maar dan ook fervent gepleit om dat aan de wereld kenbaar te maken. Maar men heeft gekozen dat niet te doen.
Maar u bent partijvoorzitter van de grootste partij uit de Vlaamse regering. U leverde met Ben Weyts (N-VA) zelfs de minister bevoegd voor Oosterweel.
Welk argument heb je als burgemeester als de bevoegde instantie Leefmilieu zegt: niet nodig? Ik kan de Vlaamse regering niet usurperen. Het eindigt ergens.
De burgemeester van Zwijndrecht zegt dat hij niet op de hoogte was. Hoe verklaart u dat dan?
Het probleem is nochtans al lang geweten in Antwerpen en in Zwijndrecht. De voormalig schepen van Leefmilieu van Zwijndrecht, een man van Groen, zegt dat ook. Alleen wisten we niet wat de gevolgen waren. Als ik dan de Zwijndrechtse burgemeester hoor die zegt: hoe kan dat nu dat de burgemeester van Antwerpen wordt ingelicht, maar ik niet? Tja, dan denk ik (heel cynisch): ja, hoe kan dat nu? Dat is toch sterk, hè.
Houdt u er rekening mee dat de werken aan Oosterweel stilgelegd worden?
In de sfeer die er nu is, kun je niets meer uitsluiten.
Is dat niet gewoon logisch?
Dat zou een ramp zijn, in de eerste plaats omdat de grond en het water daar wel gesaneerd worden. Denkt u dat het een goed idee is voor de volksgezondheid om camions van ’s ochtends tot ’s avonds te laten staan dampen op de Antwerpse ring? De fileproblematiek kost ons 440 miljoen euro per jaar. Ik heb een groot deel van mijn politiek leven gespendeerd aan het rechttrekken van de leefbaarheidswerken die Oosterweel zijn. Dit is al lang geen mobiliteitsproject meer. Dit gaat om openbaar vervoer, stadsvernieuwing, parken, leefbaarheid … Het grootste project van de eeuw op dat vlak. We hebben een ijzersterk dossier. Ik wil op alle vragen antwoorden. Ik trek fluitend naar de onderzoekscommissie.
Niet verwonderlijk dan dat u vol de kaart van Lantis en Oosterweel trekt?
Voor mij is Lantis de good guy in het dossier. De klokkenluider. Zij hebben de problematiek weer onder de aandacht gebracht. Ze maken objectief de situatie beter. Dan zou het mij als burgemeester bijzonder eigenaardig lijken dat het hele Pfos-verhaal ten koste van hen zou gaan.
Was burgeractivist Thomas Goorden dan niet de klokkenluider?
Ik stel vast dat er mensen zijn die doen alsof ze ik weet niet wat hebben uitgevonden. Het sterkt mij in de overtuiging dat we beter proactief hadden gecommuniceerd. Dan zaten we nu niet met de bij de haren getrokken veronderstelling dat het één persoon is die het allemaal ontdekt heeft.
Minister van Openbare Werken Lydia Peeters (Open Vld) durft niet te zeggen dat het zomaar verder kan.
Ik heb dat ook gehoord. Ik hoor ook dat mevrouw Peeters zei dat ze niets van die befaamde dading wist. (trekt zijn schouders op) Ik vind dat merkwaardig. De middelen om die dading af te sluiten staan in haar begroting. De afspraak wordt redelijk expliciet omschreven. Ze heeft onlangs zelfs extra geld vrijgemaakt daarvoor: 1,8 miljoen euro, getekend door Lydia Peeters.
Die dading steekt wel de ogen uit.
63 miljoen euro voor de belastingbetaler. Amper 75.000 euro voor
3M. Dat krijg je toch niet uitgelegd?
Natuurlijk clasht dat met het rechtvaardigheidsgevoel. Voor mij ook. Als je als overheid een dading moet sluiten, dan zit je in de shit. Maar om het algemeen belang te dienen, moet je die shit soms pakken. Doe je het niet, dan kost het je nog meer en is het nog schadelijker.
Ik heb dat ook nog moeten doen met de gedempte zuiderdokken. Voor je het weet, zet je je krabbel onder een dading, omdat je niet anders kan. Dat is het leven. Daarom is mijn advies aan elke verantwoordelijke politicus: own your shit.
Kunt u garanderen dat 3M ooit wel zal moeten betalen?
Dat lijkt mij een zaak van rechtvaardigheid. Wettelijk gezien is er geen probleem, het bodemdecreet is glashelder. Het zal een zaak zijn van afwikkeling tussen de Vlaamse overheid en het bedrijf.
Intussen haalde uw minister van Leefmilieu wel een fameuze slag thuis. Ik heb nog nooit een onderzoekscommissie weten ontstaan in een halve dag.
(lacht) Ik ook niet.
Was u ervan op de hoogte?
Zuhal heeft daar effectief de vlucht vooruit genomen. Ik kan dat niet ontkennen. Ik volg de plenaire op tv om te kunnen stemmen. Die zittingen zijn niet altijd even boeiend. Nu was het gewoon spannende televisie.
Bart De Wever
“Ik kan u zeggen, ik heb in september 2017 fervent, maar dan ook fervent gepleit om de vervuiling op de Oosterweelsite aan de wereld kenbaar te maken. Maar men heeft gekozen dat niet te doen.”
“In de onderzoekscommissie zullen mensen beoordeeld worden met de kennis van vandaag. Dat oordeel zal hard zijn. Dat is niet fair, maar dat is politiek.”
“Ik ga mijn kippen niet naar het vilbeluik brengen, ook al zit ik net binnen die perimeter van tien kilometer.”
Waarom heeft ze het gedaan?
Ik heb het haar gevraagd. Blijkt dat ze heel verontrust was door de terugblik in het dossier. Dat er veel vragen waren, waar ze geen antwoorden op had. En ze werd daar heel zenuwachtig van. Ik kan dat begrijpen. Ik heb haar wel gevraagd om iedereen eens te bellen. Dan kunnen we allemaal zenuwachtig worden. En dan had
den we samen kunnen beslissen om een onderzoekscommissie op te zetten. Nu waren de coalitiepartners allemaal boos. En ik denk een beetje terecht. Maar bon, dat gaat dan over de manier waarop. Inhoudelijk steun ik haar voor de volle 100%.
U had haar nochtans gewaarschuwd dat haar temperament een probleem kon zijn.
Ze heeft toen met een grote smile
voor de camera geantwoord dat ze er werk ging van maken. (droog) Er is nog marge.
Niet alle ministers, huidige of voormalige, zien die onderzoekscommissie graag komen. Een pak N-va’ers mag opdraven. Geert Bourgeois, Ben Weyts, Jan Jambon, uw schepen Koen Kennis...
Tja, we moeten er nu door. Totale transparantie is het enige wat nu nog kan helpen. Nadien zullen we wel oordelen, met de kennis die we op bepaalde momenten over dit onderwerp hadden. Maar het leven en de politiek zijn niet eerlijk. Er zullen mensen beoordeeld worden met de kennis van vandaag. Dat oordeel zal hard zijn. Dat is niet fair, maar dat is politiek. Over wat mij gevraagd wordt als burgemeester kan ik antwoorden. Over Mobiliteit en Openbare Werken zal Ben Weyts dat doen.
Het vertrouwen in de politiek zal door PFOS nog meer gekelderd zijn, toch?
Ik heb u echt niet nodig om mij een depressie aan te praten. Voor Oosterweel en Lantis is dit echt een gemiste kans. Perceptiegewijs is goud veranderd in lood. Doodjammer.
Ondertussen is de bevolking wel in paniek.
Hoe zou je zelf zijn? Elke dag op de voorpagina. Mensen op Linkeroever zijn ongerust. Ze denken dat ze op een gifbelt leven van hier tot in Tokio. Erin Brockovich all over again. Maar goed, de eerste metingen op Linkeroever zijn hoopgevend. In bewoond gebied wordt de actuele verstrengde norm niet overtreden. Ik ga er dus voorzichtig van uit dat die op Rechteroever dus ook zullen meevallen.
Heeft u zelf kippen eigenlijk, mijnheer De Wever?
Ik heb kippen. Al vele jaren lang. En ik ga die niet naar het vilbeluik brengen, ook al zit ik net binnen die perimeter van tien kilometer. Om eerlijk te zijn, ik ga nu ook niet stoppen met die eieren te eten.