Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“Doe maar gewoon, zeiden de dokters. Dus voetbalde ik”
Tragische held trapt Denemarken naar Europese titel terwijl dochter voor leven vecht
Ze doen álles anders, de Denen op het EK in 1992. Geen voorbereiding, eten bij de McDonald’s, minigolf als training en vrouwen op de kamer. En toch worden ze na een goal van Kim Vilfort Europees kampioen. Een sprookje? Niet helemaal. Op hetzelfde moment vecht de 6jarige Lile Vilfort vergeefs voor haar leven. Vader Kim Vilfort, de tragische EK-held, bijna drie decennia later: “De dokters zeiden dat we zo normaal mogelijk moesten doen. Dus voetbalde ik.”
Of we hem over het EK in Zweden kunnen spreken? Een kleine duizend kilometer verderop, in de buurt van Kopenhagen, horen we een 58-jarige man aarzelen. Het heeft weinig moeite gekost zijn telefoonnummer op te sporen. Kim Vilfort is in Denemarken wat Leo Van der Elst is in België. Amper bekend over de grens, een naam als een klok in eigen land. Van der Elst trapt België in 1986 naar de halve finales van het WK, Vilfort bezorgt zijn land in 1992 de Europese titel.
“Waarover wil je precies pranaar ten?”, vraagt hij nu, 29 jaar later. Over dat wonderlijke toernooi, zijn goal, zijn dochter. Weer een aarzeling. “Over voetbal kan je alles vragen. Het wás een wonderlijke periode. Maar liever haal ik het verhaal van mijn dochter en het voetbal niet te veel door elkaar. Voetbal is voetbal. Vergeleken met wat mijn dochter is overkomen, stelt het helemaal niets voor. Wil je dat noteren?”
Campingelftal
Het ultieme underdogverhaal. Dat is Denemarken op het EK in 1992. De jongen vol puisten en met dikke brilglazen, die eerst niet welkom is op het feest, maar op het eind met het mooiste meisje naar huis gaat. Wanneer acht landen zich in het voorjaar van 1992 opmaken voor het EK, is Denemarken daar niet bij. Het land is in de voorronde uitgeschakeld door Joegoslavië. Als de spelers zich midden mei al op iets voorbereiden, dan is het wel op een lange zomervakantie. Tot Joegoslavië te horen krijgt dat het door de oorlog in eigen land uit het toernooi wordt gezet en in laatste instantie vervangen wordt door Denemarken.
Lars Olsen, aanvoerder van Denemarken, later bij Seraing aan de slag en vandaag de laatste Europese kampioen die voor een Belgische club speelde, kan het zich zo weer voor de geest halen. “Ik speelde dat jaar bij Trabzonspor in Turkije. En ik was op weg huis. In Duitsland pakte ik net de ferry naar Denemarken toen ik op de boot op de radio hoorde zeggen dat we toch het EK zouden spelen. Een totale verrassing.”
Het leidt al snel tot de mythe van het campingelftal, met spelers die van overal in Europa in allerijl van hun vakantie zouden zijn teruggeroepen. Maar hoe uniek het Deense verhaal ook zou worden, dát deel is niet waar, grijnst Olsen. “Voor we op vakantie gingen, zouden we in juni nog een oefeninterland spelen. De meeste spelers maakten zich op voor die interland. Wat wel waar is: ik had al een huisje in Mallorca geboekt. Dat heb ik mogen afzeggen. Voor de jongens die in de Deense competitie speelden, was er zelfs helemaal geen sprake van vakantie. De Deense competitie was nog volop bezig.”
Kim Vilfort beaamt: “Op donderdag 11 juni speelden we onze eerste match tegen Engeland en vier dagen eerder stond ik nog met Brøndby op het veld. Er was zo weinig geloof in het nationale team dat de Deense bond het niet de moeite vond de competitie op te schorten. Waanzin: een voorbereiding van drie dagen op een EK.”
Aanvaller Kim Vilfort is in juni 1992 29 en een vaste waarde in de nationale ploeg. Midden jaren tachtig had hij het even geprobeerd bij het Franse Lille, maar een jaar later staat hij alweer bij Brøndy. In eigen land aardt hij beter. Een jaar voor het EK is hij verkozen tot de beste speler in de Deense eerste klasse. Maar in mei 1992 zit hij nog minder dan zijn Deense ploegmaats met zijn hoofd bij het EK. Een jaar eerder is bij zijn 5-jarige dochtertje Line leukemie vastgesteld. Voortdurend pendelt hij tussen stadion en ziekenhuis. De Deense media zijn op de hoogte, maar hebben er nooit over bericht. Nu plots het EK voor de deur staat, rijst de vraag: wat gaat Vilfort doen?
“Terwijl het voor mij nooit een item was”, zegt hij. “Eigenlijk veranderde er niets. Mijn dochter was al maanden ziek. Ook toen was ik de hele tijd blijven voetballen. Dat het EK in Zweden was, hielp wel. Mocht het in Rusland geweest zijn, het zou anders geweest zijn. Maar Zweden was hooguit een halfuur met de boot van huis. Zou het nodig zijn,
“Vier dagen voor het EK stond ik nog met Brøndby op het veld. Er was zo weinig geloof in het nationale team dat de Deense bond het niet de moeite vond om de competitie op te schorten.” Kim Vilfort Deens ex-international
stond ik zo weer thuis van het
EK.”
Dus vertrekt Vilfort. “Zo deed ik het ook bij mijn club. Ik sloeg weleens een training over als het echt moest, maar verder deed ik wat ik altijd gedaan had. Dat was het beste, hadden de dokters ons verzekerd. Zet je normale leven voort. Als alles achter de rug zou zijn, zou iedereen daar het meest mee gebaat zijn.” Na een pauze: “Toen gingen we er nog van uit dat alles goed zou komen.”
Met de ferry maakt de Deense ploeg de oversteek naar Zweden, waar Engeland, thuisland Zweden en favoriet Frankrijk in de eerste ronde wachten. Het boottochtje heeft iets kneuterigs, maar sluit perfect aan bij de bijzonder lage verwachtingen die Europa en de Denen hebben van het EK. Deze ploeg heeft al geen grootse reputatie. Het Danish
Dynamite van de jaren tachtig is een rookbommetje geworden. In 1992 voetballen liefst dertien van de twintig WK-gangers in de matig aangeschreven Deense competitie. En ook bondscoach Richard Möller Nielsen is niet bepaald een naam: slechts omdat een dozijn buitenlanders er geen zin in had, heeft hij de baan gekregen. De manke fysieke voorbereiding doet speler Fleming Povlsen grijnzend opmerken dat iedereen niettemin in staat zal zijn negentig minuten te spelen. “Dertig tegen Engeland, dertig tegen Zweden en dertig tegen Frankrijk.”
Larsen moet er vandaag opnieuw om lachen: “We dachten allemaal hetzelfde: na drie duels staan we terug in Denemarken. Vier jaar eerder had Denemarken nog al zijn matchen op het EK verloren. Als we een punt konden pakken, deden we al beter. Dat was het doel.”
Dat doel wordt al na één match bereikt tegen Engeland: 0-0. De Denen vieren het als een zege. Maar als in de volgende match Zweden te sterk is, 1-0, lijkt Denemarken toch weer zijn povere zelf. Olsen: “Ook omdat we rotslecht speelden. Nog één match, dachten we, tegen Frankrijk. Dan kunnen we op vakantie.”
Peniskoker
Telefoon in het Deense basiskamp, midden het EK. Dringend. Voor Kim Vilfort. Zijn vrouw Minna aan de lijn. Ze klinkt dodelijk ongerust. Het gaat niet goed met hun dochter. “De behandeling moest plots worden aangepast”, zegt Vilfort er vandaag over. “Er moest snel overlegd worden met de dokters. Ik heb geen seconde getwijfeld en ben onmiddellijk naar huis vertrokken.”
Het Deense kamp staat in rep en roer. Tegen Engeland en Zweden heeft Vilfort nog de volle negentig minuten gespeeld, tegen Frankrijk zal hij er niet bij zijn. Maar vooral het nieuws van zijn dochter baart de hele ploeg zorgen. Olsen: “We waren allemaal van de kaart. Ik was de aanvoerder.
Samen met de coach en enkele oudere spelers hebben we overlegd. Natuurlijk moest Kim onmiddellijk terug naar zijn familie. Dat stond buiten kijf.” Buiten het oog van de media neemt Vilfort de eerste boot naar Kopenhagen. In zijn hoofd heeft hij al afscheid genomen van het EK. “Ik dacht dat mijn toernooi erop zat.”
“Wonnen we toch wel tegen Frankrijk, zeker?” Olsens stem gaat er 29 jaar later opnieuw van trillen. 1-2. Vreemde vogel Lars Elstrup zal jaren later zijn heil zoeken in een sekte en lichtjes kierewiet met alleen een peniskoker aan zijn lijf door de straten van Kopenhagen dwalen. Maar tegen Frankrijk is de spits er nog wel met zijn hoofd bij en maakt hij de winning goal. Het kneusje staat in de halve finales. Daar, weet Olsen, is het Deense sprookje geboren. “Je zag het geloof groeien. Voor onze eerste match waren er hooguit duizend toeschouwers de zee overgestoken. Nu kwamen er plots tienduizenden.”
En ook Europa ontdekt de Denen. Het ordeloze stelletje invallers dat pardoes op het EK is beland, blijkt boeiender dan gedacht. Hoe doen ze dat? Zonder voorbereiding toch presteren op het EK. De Denen blijken er hun eigen truken voor te hebben. Door tijdens het EK te gaan minigolfen, bijvoorbeeld. “Is gebeurd”, knikt Olsen. “Even de zinnen verzetten.” Of door de vrouwen in het hotel toe te laten en niet voor een uurtje. “Ze hebben een paar keer gewoon bij ons geslapen”, zegt Olsen. “De Duitse bondscoach, Berti Vogts, viel bijna van zijn stoel toen hij het hoorde.” Europa smult ervan: rare jongens, die Denen.
In een ziekenhuis in Kopenhagen ziet Vilfort de zege tegen Frankrijk op tv. Met dochter Lile gaat het weer beter. Er volgt een telefoontje met de bondscoach. Als hij wil… Vilfort: “Wat ik al zei: de specialisten zeiden dat ik moest doen wat ik bij mijn club ook zou doen. En omdat Zweden maar een halfuurtje weg was…”
Olsen vult aan: “Later hebben we gehoord dat zijn dochter er zelf op aangedrongen had: ‘Papa, waarom ga je niet weer voetballen?’ Toen Kim terugkeerde in de groep, stonden we net op het trainingsveld. Hij kreeg applaus van alle spelers. Een heel emotioneel moment.” Voor de halve finale tegen Nederland is Vilfort weer inzetbaar. “Eenmaal op het veld dacht ik alleen aan voetbal”, zegt hij. “Zo had ik het altijd gedaan.”
Naar McDonald’s
De Denen blijven verbazen. Tegen Nederland wordt gewonnen na strafschoppen. Wat Van Basten niet lukt, doet Vilfort wel: hij trapt zijn penalty binnen. In Kopenhagen juicht zijn dochter mee. En ook naast het veld kan er opnieuw een stunt af. Bij de McDonald’s in Göteborg zien ze kort voor de halve finale plots een spelersbus de parking opdraaien. Olsen schatert: “Op weg naar de laatste training voor de halve finale hadden we die McDonald’s gezien. In de bus hadden we al lachend naar de coach geroepen of we hier niet konden komen eten. Liet hij er na de training de bus plots stoppen.” Vilfort: “Vandaag heeft elke club een mental coach in dienst. Wij deden het op die manier.”
Op 26 juni 1992 klopt de grootste underdog uit de geschiedenis van het EK in Göteborg het pas verenigde Duitsland in de finale. Naar schatting 30.000 Denen hebben de oversteek gemaakt. “Alsof we een thuismatch speelden”, zegt Olsen. Twee spelers uit de matige Deense competitie vellen het verdict. Jensen zorgt voor de 1-0, waarna Vilfort twaalf minuten voor het einde zichzelf de geschiedenis intrapt. Kappen met rechts, trappen met links. 2-0. Uitgerekend hij. “Even dachten we dat alles een happy end zou kennen”, zucht Olsen. “Helaas.”
Minder dan twee maanden later overlijdt Lile Vilfort. Ze is zes.
“Vandaag heeft elke club een mental coach in dienst. Wij gingen gewoon naar de McDonald’s.” Kim Vilfort Deens ex-international
“Voetbal is voetbal. Vergeleken met wat mijn dochter is overkomen, stelt het helemaal niets voor.” Kim Vilfort Deens ex-international
“Later hebben we gehoord dat zijn dochter er zelf op aangedrongen had: ‘Papa, waarom ga je niet weer voetballen?’” Lars Olsen Deens ex-international