Gazet van Antwerpen Stad en Rand
De Brabofontein
72.000 frank voor beeld van Jef Lambeaux
In het midden van de Grote Markt prijkt de bronzen Brabofontein. Aan de zuidkant kruipt een monsterachtige hagedis naar boven, die het gezelschap krijgt van een zeeleeuw. Aan de noordzijde ligt het onthoofde lijk van de reus Druoon Antigoon. Wie goed zoekt, komt ook wel ergens diens hoofd tegen. Hogerop dragen enkele zeemeerminnen twee boten die op hun beurt de Antwerpse burcht, bekend van het stadswapen, stutten. Boven op de burcht prijkt Brabo, die op het punt staat de hand van de reus weg te slingeren.
De totstandkoming van het standbeeld is eigenlijk een verhaal op zich. Nadat in de 19de eeuw de Scheldetol was vrijgekocht, leek er op de Antwerpse expansie geen rem meer te staan. Het liberale stadsbestuur, onder leiding van burgemeester Leopold De Wael, zocht naar een waardig symbool en vond dat in onze Romeinse held. Bonus: er was geen enkele link met de katholieke geloofsleer, zodat ook nog eens wraak kon genomen worden voor de vervanging van de heidense Brabo door een Mariabeeld. Aan de notoir vrijzinnige beeldhouwer Jef Lambeaux werd gevraagd een imposante fontein te maken. Er werd, met een nipte meerderheid van 12 tegen 11, beslist om de beeldengroep te zetten op de plek waar al die jaren een vrijheidsboom had gestaan. De kosten werden beraamd op 72.000 frank (ongeveer 2.000 euro), waarvan 20.000 frank als honorarium voor de beeldhouwer. Lambeaux zag zelf in het standbeeld onder meer de verzinnebeelding van de strijd om de Schelde vrij te houden. Een ideaal dat in Antwerpen altijd sterk geleefd heeft. Maar zijn naakte Brabo stond ook symbool voor de ontketende, spiritueel bevrijde mens.
De Brabofontein, die eerst nog even als de Antigonusgroep door het leven ging, werd op 21 augustus 1887 officieel onthuld. Alle kritiek van politieke opponenten en tijdgenoten ten spijt (‘een clown op één been, te bloot, te woest, te overdadig, van den vleeschduivel bezield’), heeft het standbeeld de jaren goed doorstaan en is het intussen veruit het bekendste Antwerpse icoon geworden.
Inge Schoups: “Het beeld staat daar goed op de Grote Markt. Pal voor het stadhuis, waar de impact op voorbijgangers en toeristen het grootst is. Dat was op de Suikerrui of op de Kaaien veel minder het geval geweest. Het is ook geen toeval dat het beeld van Brabo zoals we dat van de fontein kennen - al dan niet in gestileerde vorm - nog altijd het meest wordt gekopieerd en gebruikt door bedrijven, sportverenigingen of commerciële organisaties. De originele Brabo met zijn arm rechtop, zoals we die onder meer op de Quinten Metsijsput zien, lijkt voorgoed tot een bijrol veroordeeld.”