500.000 Vlamingen wonen in overstromingsgebied

Het slechte nieuws: zo’n half miljoen Vlamingen wonen vandaag in gebied met overstromingsgevaar en tegen 2100 zullen dat er zeker twee miljoen zijn. Het iets betere nieuws: met nieuwe risicokaarten zou elke Vlaming nog dit jaar duidelijkheid moeten krijgen over zijn woonplaats en de mogelijke herkomst van waterellende. Professor hydrologie Patrick Willems ziet in het initiatief van minister Zuhal Demir winst, al waarschuwt hij wel dat de nieuwe kaarten niet helemaal waterdicht zijn.

“Er is in het verleden te veel gebouwd in watergevoelige gebieden”, erkent Vlaams minister voor Omgeving Zuhal Demir (N-VA).

Dat is een probleem, want een prognose van professor hydrologie Patrick Willems (KU Leuven) leert dat er tegen 2100 liefst 77% meer Vlaams overstroombaar gebied zal zijn. Nu al bevindt een op de vier gebouwen – dus ook industrie – in dichtbevolkt Vlaanderen zich in gebied dat kan overstromen.

Over hoeveel privéwoningen het precies gaat, weet niemand met zekerheid, maar Willems acht de schatting van het kabinet-Demir realistisch: zo’n 211.000 bestaande woningen en daarenboven nog eens 29.000 bouwpercelen in overstromingsgevoelig gebied. Omgerekend naar het gemiddeld aantal Vlamingen per huishouden (2,3) betekent dat zo’n 485.000 Vlamingen die in overstroombaar gebied wonen, al dan niet bewust.

Informatieplicht

Wie vandaag wil uitvissen of er overstromingsgevaar dreigt op zijn perceel, kan dat op waterinfo.be/watertoets. Je voert een adres in, zoomt in op een kaart, en krijgt een verdict: ‘mogelijk’ of ‘effectief’ overstromingsgevoelig, in het beste geval geen van beide.

Dat zijn te verwarrende aanduidingen, zeker voor iemand die een woning wil kopen of huren, vindt minister Demir. Een meldingsplicht voor panden in mogelijk overstromingsgebied bestaat al sinds 2013, maar met nieuwe risicokaarten gaat Demir nog een juridische stap verder. Als de bevoegde adviesorganen zoals de privacycommissie en Raad van State haar voorontwerp zoals verwacht goedkeuren, moet elke Vlaming dit jaar nog duidelijkheid krijgen over een pand en hebben lokale overheden er meteen een belangrijk instrument bij om bouwvergunningen (niet) uit te reiken.

De nieuwe kaarten verschillen vooral van de bestaande door meer zin voor detail. Zo zal niet alleen duidelijk worden of een perceel vatbaar is voor overstroming, maar ook of de gebouwen op het perceel dat zijn. Bovendien is er een opsplitsing qua herkomst van het water: pluviaal gevaar betekent overstromingsrisico door regen en overlopende rioleringen, fluviaal gevaar wijst op de impact van nabije waterlopen.

Hoe zulke gedetailleerde kaarten nu plots mogelijk zijn? Niet zo plots, zo blijkt. “Sinds enkele jaren berekent een soort supercomputer die tien jaar geleden nog niet bestond voor elke vierkante meter van Vlaanderen overstromingsmodellen”, aldus de Vlaamse Milieumaatschappij. “Er wordt onder meer de hellingsgraad van percelen in rekening gebracht, de ondergrond en bodembedekking, en ook de aanwezigheid van rioleringen, dijken of pompstations.”

Zwak punt

Al hebben de nieuwe kaarten ook een zwak punt, weet professor Willems. “Die fluviale modellen zijn redelijk realistisch, maar die pluviale voorspellingen neem je toch best met een korrel zout. Die kunnen onvoldoende rekening houden met álle lokale karakteristieken in heel Vlaanderen, met pakweg alle nieuw uitgevoerde rioleringswerken, dat zou meer dan monnikenwerk zijn. Het initiatief van de minister is lovenswaardig – ook voor mensen die nog niet weten dat ze in risicogebied wonen – maar ik zou toch voldoende ruimte laten voor opmerkingen van huiseigenaars, vastgoedmakelaars of lokale overheden om die nieuwe kaarten van nog preciezere aanvullingen te voorzien.”