Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Franse president breekt ijs met sensationele mededeling
“Wij steunen het onmiddellijke statuut van kandidaat-lidstaat.” Met die zin zette de Franse president Emmanuel Macron de Europese deur voor Oekraïne wagenwijd open. “De weg is nog lang, maar dit verandert wel degelijk heel veel”, zegt professor Europese politiek Hendrik Vos (UGent).
Onverwacht, zo kun je het bezoek van de Franse president Emmanuel Macron, de Duitse bondskanselier Olaf Scholz en de Italiaanse premier Mario Draghi wel noemen. De drie Europese leiders waren pas voor het eerst in Oekraïne sinds de Russische inval. Ze bezochten de vernielde buitenwijk Irpin – “onvoorstelbare wreedheid”, volgens Scholz, “duidelijke oorlogsmisdaden” volgens Macron – en schoven bij president Volodymyr Zelensky aan tafel. Met als doel eenheid uit te stralen, en om brokken te lijmen.
Want het zijn niet de drie meest populaire Europeanen die in Kyiv van de trein stapten. Met succes, bleek achteraf op de persconferentie, toen het over de mogelijke toetreding van Oekraïne tot de EU ging. “Wij steunen allemaal het onmiddellijke statuut van kandidaat-lidstaat”, zei Macron. De boodschap betekent een enorme opsteker voor Zelensky. Hij ijvert al sinds de start van de invasie voor het kandidaat-lidmaatschap. “De Oekraïners hebben al het recht verdiend om zich op deze weg te begeven”, zei Zelensky. Oekraïne is nu “klaar” om te werken voor “het volwaardige lidmaatschap”, aldus de president.
“Geen enkel lidstaat gaat nu nog in de weg liggen en Oekraïne zal officieel kandidaat-lidstaat worden”, zegt Europakenner Hendrik Vos. “Uiteraard is er nog een lange weg af te leggen. Zo zal er onderhandeld worden over de voorwaarden waaraan Oekraïne zal moeten voldoen. Eén daarvan zal ‘vrede’ zijn en dat betekent dat Oekraïne zal moeten onderhandelen met Rusland en ook toegevingen zal moeten doen.”
Belangrijke eerste stap
Toch zet deze eerste stap voor Oekraïne al heel wat in gang. “Je kunt op zo’n uitspraak niet terugkomen. De bal is nu aan het rollen gegaan. Landen die officieel kandidaat-lidstaat zijn, krijgen onder andere financiële steun om zich in orde te stellen met Europese regels. En als een land tijdens het hele proces bereid blijft om lid te worden, is dat geen proces dat eindeloos blijft duren.”
De spanning was aan het begin van het bezoek nochtans te snijden. De roep vanuit Kyiv om snellere wapenleveringen en hardere economische sancties tegen Rusland blijft luider worden en Zelensky vindt dat de Europese leiders te weinig doen. Vooral zijn relatie met Scholz en Macron is gespannen. Zelensky verweet de Duitser de voorbije weken te lang te talmen met wapenleveringen. Of zijn bezoek een teken is dat die sneller zullen komen, is maar de vraag.
De Franse president blijft tot ergernis van Zelensky dan weer volhouden dat er gecommuniceerd moet blijven worden met Rusland en de oorlog alleen op diplomatieke wijze beëindigd kan worden. De Italiaanse president Draghi was de enige die eerder al opriep om het land kandidaatlidstaat te maken. “De leiders die de voorbije weken wel al naar Kyiv zijn getrokken, waren van in het begin duidelijk pro-Oekraïne en altijd kritisch geweest tegenover Rusland”, zegt Vos. Hij heeft het dan onder andere over de premiers van Tsjechië, Polen en Slovenië, Europese leiders als Ursula von der Leyen en Charles Michel en de Amerikaanse ministers Lloyd Austin en Anthony Blinken.
Ondubbelzinnige steun
“Maar deze drie hebben van in het begin opgeroepen tot voorzichtigheid. Ze hebben de inval wel veroordeeld, maar zijn toch blijven zeggen dat we moeten blijven praten met Rusland.” Tot ergernis van Zelensky. “Die wil natuurlijk de totale overwinning en Rusland buiten de Oekraïense grenzen dringen. Maar onder andere Frankrijk is er niet van overtuigd dat dat realistisch is.” Dat net deze drie landen hun voorzichtigheid nu laten varen is veelbetekenend. “Ze zeggen eigenlijk ondubbelzinnig dat ze achter Oekraïne staan. Ongeacht wat Rusland daarvan vindt.”
Volgende week komen de 27 leiders in Brussel samen om over het lot van Oekraïne te beslissen.. “Ons land is in dergelijke beslissingen vaak terughoudend. Vanuit het perspectief: laat ons eerst de interne keuken op orde krijgen voor er nog landen bijkomen. Wij kijken dan naar de problemen met Hongarije en Polen bijvoorbeeld.” En ook Nederland is geen grote voorstander. “Maar de uitspraken van vandaag veranderen de verhoudingen volledig. België staat voor een voldongen feit.”