Terug naar de steenkool?

In alle ellende die de oorlog in Oekraïne heeft aangericht, was er één lichtpuntje: de grote Europese eensgezindheid over het te voeren energiebeleid. Europa moest zo snel mogelijk af van dat Russisch gas en zelf duurzame energie opwekken. Vier maanden later doen de steenkoolcentrales opnieuw hun intrede. De Russische troepen vielen Oekraïne binnen op 24 februari en nog geen twee weken later stelde de Europese Commissie een ambitieus plan voor om tegen het einde van 2022 nog slechts voor een derde afhankelijk te zijn van Russisch gas. Vicevoorzitter Frans Timmermans pakte uit met een mooie grafiek. Het gas van Poetin zou voor 60% vervangen worden door LNG en gas uit andere landen, er zou 14% bespaard worden en maar liefst 20% zou komen van extra wind- en zonne-energie. Bij 7,5% op de grafiek stond ‘overige’.

Het ziet er nu naar uit dat die omschrijving voor veel landen energie uit steenkoolcentrales wordt. Nederland, dat drie jaar geleden nog aankondigde de kolencentrales te zullen sluiten, laat ze opnieuw op volle kracht draaien. Ook Duitsland, Italië, Griekenland en het Verenigd Koninkrijk hebben hun steenkoolcentrales opnieuw in gebruik genomen.

Alle regeringen benadrukken dat het om een tijdelijke maatregel gaat die dient voor de bevoorrading op korte termijn. Er moet immers een wintervoorraad worden aangelegd. Het is inderdaad alle hens aan dek nu. Het licht moet blijven branden. Noodmaatregelen zijn onvermijdelijk in deze omstandigheden.

Maar het mag niet gebeuren dat de Oekraïnecrisis op energievlak het omgekeerde teweegbrengt van wat eerst werd verwacht. Europa mag zich niet opnieuw veilig nestelen in de vervuilende steenkoolenergie in plaats van vol te gaan voor duurzame energiebronnen. Twee weken geleden raakte de ambitieuze Green Deal van de Europese Commissie al niet door het Europees Parlement. Het ging allemaal te snel, volgens een deel van de parlementsleden. Ze hebben hun zin gekregen: de hele Deal loopt maanden en maanden vertraging op.

Het gebrek aan lef en toekomstvisie bij de parlementsleden is stuitend. Zal dit Europa wel de moed hebben om, als de ergste crisis voorbij is, opnieuw de echte groene kaart te trekken? Misschien wel, maar wanneer? Intussen kunnen we niets anders dan ons optrekken aan lokale initiatieven die wel innoverend en duurzaam zijn, zoals het Antwerpse warmtenet dat begin deze week werd aangekondigd. Het lijkt erop dat bedrijven en lokale overheden meer moed hebben dan de grote jongens in Brussel.