Gazet van Antwerpen Stad en Rand
“In de ambulance, volle Tour, besefte ik: het is genoeg geweest”
Hou zou het nog zijn met Tony Martin (37)? Dertien edities op een rij was de Duitser een vaste waarde in de Tour. Als tijdrijder, als tempobeul, als gewezen geletruidrager, als ritwinnaar. Tot er vorig jaar iemand in volle Tour de groeten wilde doen aan Opi en Omi. Nog een val later was het voor Martin genoeg geweest. “Crashes horen bij de sport, zeggen ze. Maar ik kon en wilde dat niet meer accepteren.”
“Druk, druk, druk.” Tony Martin lacht. “Ik klink als een echte gepensioneerde”, zegt hij.
We spreken hem net voor deze Tour. Precies acht maanden geleden reed hij zijn laatste officiële wedstrijd. Net nu, merkt hij op, heeft hij voor eerst weer een beetje gevoeld wat het is om wielrenner te zijn.
“Ik ben net terug uit Noorwegen”, zegt hij. “Ik heb er aan Trondheim - Oslo deelgenomen. Geen echte race, wel zwaar. En speciaal. 560 kilometer aan één stuk. Na 280 kilometer ben je al moe en dan besef je dat je nog maar halfweg bent. Uiteindelijk heb ik 19 uur op de fiets gezeten.” Weer een lach. “Gelukkig wordt het in deze tijd van het jaar niet snel donker in Noorwegen, maar ik ga toch twee keer nadenken vooraleer ik nog eens ja zeg.”
Martin klinkt ontspannen. Dertien jaar was de Duitser een absolute hoofdrolspeler in het peloton. Wereldtitels, nationale titels, ritzeges in elke denkbaar rondje. Zelfs op zijn allerlaatste dag als wielrenner, vorig jaar op het WK, griste hij nog snel een wereldtitel in de gemengde ploegentijdrit mee. Vandaag, acht maanden na dat afscheid, lijkt dat een eeuwigheid geleden.
“Ik heb nog geen seconde spijt gehad van mijn beslissing om te stoppen”, zegt hij. “Ik fiets nog wel. Ik ken profs die na hun afscheid hun fiets in de kelder zetten en hem twee of drie jaar niet willen zien. Ik had na twee maanden alweer zin om te fietsen. Maar met mate voortaan. Eén à twee keer in de week. Een beetje in vorm blijven. Er is drie kilo bij, maar dat moeten er geen tien worden. Dan raak je geen berg meer op.”
Les geven aan jonge wielrenners
Vroeger was wielrennen alles in zijn leven, zegt Martin. Vandaag komt het in kleine doses. “Niet te veel, en niet te weinig. Ideaal.”
Dat zie je ook in zijn nieuwe leven terug. Martin doet af en toe nog een klusje voor Assos, specialist in fietskleding. Hij is bezig met een eigen mysterieus projectje rond kinderfietsen. “Daar kan ik nog niet te veel over kwijt.”
En hij geeft les in trainingstechnieken aan 13- tot 15-jarigen aan de Talent Campus, een topsportschool aan het Zwitserse Meer van Konstanz. Dat laatste was het meest wennen, grijnst hij.
“Bij mijn eerste les kwam er meteen een Duitse tv-zender filmen. Stond ik daar voor een schoolbord, met een camera in mijn nek. Je zou voor minder zenuwachtig worden. Maar ik doe het graag. Wat lesgeven, zelf training geven, een groepje jonge wielrenners begeleiden, het gaat breed.”
Zo breed dat Martin er de jongste maanden het nieuws mee haalde. In de school werd een veertigtal Oekraïense vluchtelingen opgevangen. Het greep de Duitser flink aan.
“Er stond een oud internaatsgebouw leeg”, vertelt hij. “24 uur voor de vluchtelingen arriveerden hebben we in allerijl bedden en kasten aangesleurd. En dan zag je die mensen aankomen… Moeders, kinderen, met één enkel valiesje. Voor de rest helemaal niets. Dat deed mij nadenken: kan ik niets meer doen?”
Martin deed meer. Hij liet zijn zilveren medaille van de Olympische Spelen van 2012 veilen “de grootste trofee die ik kon aanbieden” – en schonk de 35.000 euro aan een hulporganisatie. “Gelukkig heeft de koper mij de medaille teruggegeven”, zegt hij. “Win-win voor iedereen.”
Dertien Tours op rij
Leerkracht, wielertoerist, vrijwilliger. Het is een leven ver van de hectiek die Martin dertien jaar lang in deze tijd van het jaar kende. Het gesprek keert terug naar de Tour. Van 2009 tot en met 2021 miste de Duitser niet één Ronde van Frankrijk. Dertien Grand Départs, honderden starten aankomstplaatsen, duizenden kilometers. Nu zit hij in juli thuis. Zelfs een bezoek aan de Tour zit er niet in.
“Ik heb er even aan gedacht”, beaamt hij. “Maar ik wil voortaan rekening houden met mijn kinderen. In juli hebben ze geen school. Dan wil je zoals een normale vader met hen op vakantie gaan.”
Maar raar voelt het wel. “Supervreemd zelfs. Mijn jaar draaide rond de Tour en het WK. Plots ben je daar niet meer bij. Die spanning mis je. Maar tegelijk realiseer ik me dat de Tour ook een andere kant heeft. De stress, het afzien in de bergen, de vele crashes… Dat mis ik helemaal niet.”
De crashes. Martin legt er niet toevallig de nadruk op. Hij had vandaag nog altijd kunnen fietsen. Toen Martin er in het najaar van 2021 zelf de stekker uittrok, had hij nog een contract bij Jumbo - Visma. Maar net die vele valpartijen waren er te veel aan geworden. Hij trok het niet meer, liet hij bij zijn afscheid weten. Acht maanden later is hij nog altijd even onvermurwbaar.
“Nog altijd sta ik honderd procent achter wat ik toen zei. Ik was superhappy bij Jumbo - Visma. Maar ik was niet meer vrij in mijn hoofd. Het werd mij te gevaarlijk. Dat is de sport nog altijd. Toen ik Alaphilippe zag vallen in Luik - Bastenaken - Luik kromp ik opnieuw in mekaar. Je weet dat het deel uitmaakt van de sport, en ook ik heb het heel lang aanvaard. Maar op het einde kon en wilde ik dat niet meer accepteren.”
Martin heeft er nadien nog vaak zijn hoofd over gebroken. Lag het aan hem of was de sport écht zoveel gevaarlijker geworden?
“Beide, weet ik nu. Zolang je jong bent en geen gezin hebt, sta je daar niet bij stil. Je gaat all-in, wat er ook gebeurt. Maar je wordt ouder, krijgt kinderen en dan ga je meer nadenken: wat gebeurt er met hen als ik op een dag niet meer thuiskom? Maar ook de
“Die spanning mis je. Maar tegelijk besef ik dat de Tour ook een andere kant heeft. De stress, het afzien in de bergen, de vele crashes… Dat mis ik niet.”