“Middelburg was de eerste logische bestemming voor de verbannen Antwerpse groothandelaars. Ze stichtten er nieuwe compagnieën en er kwam zelfs een beurs.”

uit de Azoren wijn en ten zuiden van La Rochelle zout, dat in Zeeland geraffineerd werd en opnieuw uitgevoerd. Zout was elementair voor het bewaren van vlees en vis.

In de jaren 1592 en 1593 boomde de handel met Italië. Er heerste een hongersnood op het Ligurische schiereiland, en dat dreef de prijzen omhoog. Onder het motto ‘de een zijn dood is de ander zijn brood’ roken de Nederlandse handelaars hun kans om via Amsterdam en Zeeland massaal Baltisch graan naar Italië te verschepen. Gedurende die twee jaar voeren er niet minder dan 400 graanschepen van de Oostzee via de Nederlanden naar Venetië, Genua en Napels. De vrachten hadden bovendien de zegen van de paus. Die had alle katholieke vorsten, zoals Filips II, opgeroepen om de graantransporten door te laten, zelfs al kwamen ze uit ketterse gebieden zoals de Nederlanden. Dat was te mooi om waar te zijn: Filips II trok zijn woord in. Hij blokkeerde Gibraltar, arresteerde vele Nederlandse schippers en stuurde hen naar de galeien. Reders en kooplui als De Moucheron

leden door de woordbreuk van de Spaanse koning zware verliezen.

De reizen ‘om de Noord’

De voortdurende oorlog met Spanje dwong de Nederlanders om alternatieven te zoeken voor de verre handel. Zo kwam Balthasars oude idee voor een tocht naar Azië ‘om de Noord’ weer bovendrijven. Van zijn Russische handelscontacten had hij gehoord dat er een weg naar het Oosten lag via het zogenaamde Waaigat, de zeestraat tussen Nova Zembla en het Siberische vasteland.

“Het Waygats wert verstaen passabel te wesen ende apparentelick open tot in de zee van Tartariën”, vertelde De Moucheron aan de Staten van Zeeland. Op 28 december 1593 zat De Moucheron in Den Haag samen met Maurits van Nassau, de sterke man van de jonge Republiek der Zeven Provincien. De Moucheron vertelde de stadhouder dat het zijn bedoeling was om

“die vaert optedoene en te bespieden”. Het moest een geheime missie worden om concurrenten zoals de koning van Denemarken op een dwaalspoor te