Gazet van Antwerpen Stad en Rand
VS en Rusland praten weer (voorzichtig) met elkaar
Nationale veiligheidsadviseurs van beide landen willen nucleaire escalatie vermijden
De diplomatieke lijnen met Rusland zijn dan toch nog niet helemaal doorgesneden. Nationaal veiligheidsadviseur van de VS Jake Sullivan zegt dat hij al enkele gesprekken had met zijn Russische tegenhanger om nucleaire escalatie te vermijden. “Goed nieuws”, zegt David Criekemans, professor Geopolitiek en Internationale Betrekkingen (UAntwerpen), al is er een ‘maar’.
Een tweetal maanden geleden lieten de Amerikanen nog weten dat de telefoon bij het Russische ministerie van Defensie niet meer werd opgenomen. Maar de verbinding tussen beide landen lijkt nu toch stilaan te worden hersteld. Eind oktober spraken de Amerikaanse en Russische minister van Defensie elkaar voor het eerst in een half jaar tijd. En nu blijkt dat ook de nationale veiligheidsadviseurs van beide landen met elkaar gesproken hebben, al meerdere keren zelfs.
Deconflictie
Volgens professor Criekemans was er vorige maand een keerpunt. “Toen hebben de Amerikanen aan de Russen laten weten wat ze zouden doen als er nucleaire wapens werden ingezet. Het enige wat daarvan naar buiten is gekomen, is dat de consequenties catastrofaal zouden zijn. Ik denk dat die boodschap een schok heeft gecreëerd in Moskou, met dit overleg tot gevolg.”
Stroompannes, kamikazedrones en een koude winter die aanklopt. Journalist Bruno Beeckman reist drie weken lang door Oekraïens oorlogsgebied en houdt een dagboek bij. Vandaag: Bruno Beeckman trekt naar het voetbalstadion van FC Irpin en vindt er niet de spelers van FC Marioepol, maar van FC ... Boetsja.
Het feit dat beide partijen opnieuw met elkaar praten is goed nieuws, maar we mogen de impact ook niet overschatten. Aan de virtuele tafel zitten, uitgezonderd van die ene meeting twee weken geleden, geen ministers. Het zijn de veiligheidsadviseurs van beide landen die de gesprekken voeren. Jake Sullivan voor Amerika en Nikolai Patrushev voor Rusland. Beide heren hebben heel wat aanzien, maar op papier geen reële politieke macht.
Waar de gesprekken concreet over gaan, is moeilijk in te schatten, maar “onderhandelingen” kunnen we het waarschijnlijk niet noemen, denkt professor André Gerrits (Universiteit Leiden). “De veiligheidsadviseurs
Ik heb het hier in april al eens gezegd: in Oekraïne moet je de deur van je hotelkamer maar openzetten en de verhalen komen binnengewaaid. Toen ik dinsdagochtend een flat white ging drinken in de Cuba Coffee Brew Bar van Sasha was het weer van dat. Ik zei ‘m dat ik naar Irpin ging omdat ik gehoord had dat FC Marioepol daar trainde. “Dat treft”, zei hij. “Ik ben van daar.” En hij vertelde hoe hij pas op 12 maart was gaan lopen, toen het Russische leger in Boetsja stond. Boetsja tegenover Irpin, dat is zoals Boechout en Mortsel: veel te dicht bij.
In het stadion van Irpin zag ik geen enkele speler van FC Marioepol. Het voetbaltempeltje zag er ook niet uit. Het Russische leger had het in maart zwaar gebombardeerd en dat was er nog zullen vermoedelijk geen politieke vraagstukken behandelen, wel zullen ze proberen uit te vissen wat de andere partij over de politieke ontwikkelingen denkt. Sullivan zal bijvoorbeeld nog eens willen benadrukken dat nucleaire wapens voor de Verenigde Staten nooit een optie zijn.”
Criekemans treedt Gerrits bij. Volgens hem is het belangrijkste doel van de gesprekken om een escalatie te vermijden. “Een poging tot deconflictie”, noemt hij de gesprekken. “Er zal niets operationeels uit voortkomen, maar men zal een soort framework proberen te creëren waarbij de spelregels worden vastgelegd. Met die vastgelegde regels kunnen de gesprekspartners altijd aan te zien. Oekraïens voetbalicoon Andriy Shevchenko was er met AC Milan deze week in geslaagd om 150.000 euro te verzamelen voor herstellingswerken. De thuishaven van Irpin zal evenwel 600.000 euro nodig hebben om weer piekfijn in orde te zijn.
En toch stonden twee jongens te trainen. Niet in blauw en oranje, de kleuren van FC Marioepol, maar in zwart. Het bleken jeugdspelers van FC Boetsja en ze wilden weten waar ik vandaan kwam. Toen ik België antwoordde, schakelde het gesprek een versnelling hoger. “Kevin De dan naar hun ministers gaan, zodat zij in de toekomst met elkaar een gestructureerd gesprek kunnen voeren.”
Lenteoffensief onvermijdelijk
Maar zover is het nog lang niet. Een echte diplomatieke oplossing voor de oorlog lijkt nog ver weg. Criekemans: “Onderhandelingen op hogere niveaus moeten we voorlopig niet verwachten. Integendeel, ik denk dat beide partijen richting een lenteoffensief willen gaan. De Russen tellen al af naar de winter. Ze hopen dat daar iets minder actief strijd zal worden gevoerd, zodat ze tijd kunnen kopen om de mobilisatie en hun voorraden te herstellen.”
Bruyne! Eden Hazard! Wat een team!” Anno 2022 is voetbal een makkelijke ijsbreker voor elke rondreizende Belg. Al stelden ook deze twee jongens de vraag die ik onlangs in Kupjansk kreeg voorgeschoteld: “En waarom precies zijn jullie nog nooit kampioen geworden?”
Het is de vraag die je als supporter van de Rode Duivels liever niet krijgt. De vraag ook waarop ik nooit echt een goed antwoord weet. En mogelijk hadden ze dat gemerkt. “Misschien gebeurt het wel als je het niet verwacht”, voegden ze er meteen aan toe.
En hoewel Amerika er vorige week bij Kyiv op aandrong om toch een zekere bereidwilligheid tot onderhandelingen te tonen, lijkt ook Oekraïens president Zelensky niet happig om aan tafel te gaan zitten met Poetin. “Dit is inderdaad niet het moment om dat te doen. Oekraïne heeft het momentum in deze oorlog”, weet Gerrits. Volgens hem gaat de Amerikaanse vraag aan Oekraïne eerder om een strategische zet. “Biden wil met het oog op de Midterms vooral de Republikeinen achter zijn Oekraïne-beleid houden. Daarom laat hij doorschemeren dat de VS druk zet op Kyiv om toch een aantal toegevingen te doen.”
Waarmee ze hoopvol verwezen naar het nakende wereldkampioenschap in Qatar. Maar ik moest toch ook denken aan de onverwachte inval van de Russen. En hoe die de Oekraïners alsnog verenigd heeft.
Misschien gebeurt het wel als je het niet verwacht.
Later op de dag ben ik samen met mijn chauffeur doorgereden naar Boetsja, acht maanden nadat de plaats het toneel geweest was van de Russische gruweldaden die de wereld rondgegaan zijn. Dat verslag volgt later deze week. Al kan ik wel zeggen dat ik zelden zo dicht bij de kern van de oorlog geraakt ben als daar. En dat ik onderweg naar mijn hotel in Kyiv maar wat blij was dat ik Stas en Pavel hoorde spelen, twee fantastische muzikanten die willen toeren in België en Frankrijk.
Daarom een zeer warme oproep aan alle concertzalen en promotoren van ons land: boek deze twee jongens. En wees de eerste en op tijd. Want ze spelen zo goed dat ze op een moment niet meer te boeken zullen zijn. Toen ik hen hoorde na mijn bezoek aan Boetsja, kreeg ik een emotionele aanval. Uitgerekend de aanval waartegen ik me hier in Oekraïne zo goed als mogelijk probeer te wapenen.
“Het stadion van Irpin zal 600.000 euro nodig hebben om weer piekfijn in orde te zijn nadat het Russische leger het heeft gebombardeerd in maart.”