Zwarte Piet en de hoofddoek

Maar weinig zaken zorgen zo voor verdeeldheid als de hoofddoek. Of het moet Zwarte Piet zijn, nog zo’n symbool dat mensen raakt in hun identiteit. Maar Zwarte Piet is er maar enkele weken per jaar en de kinderen zelf liggen daar niet van wakker. Dat scheelt. Met wat gemor en hier en daar nog ouderwets pekzwarte Pieten geraken we er wel weer doorheen zonder dat het kinderfeest verbrod wordt. Het probleem met een nog geheel zwarte Piet is overigens dat die nu behalve knecht van de Sint ook een symbool is voor een proteststroming, al dan niet politiek geïnspireerd. Echt bevorderlijk voor de feestvreugde is dat niet. Hoe je het ook draait of keert, de vroegere, geheel onschuldige Zwarte Piet krijg je niet meer terug.

De hoofddoek is een taaiere splijtzwam. Zo oordeelde het Antwerpse hof van beroep maandag dat de hulporganisatie Moeders voor Moeders hoofddoeken mag verbieden. En de hogescholen kaarten aan dat studenten lerarenopleiding met hoofddoek amper nog stageplaatsen vinden.

Het hof van beroep oordeelde dat Moeders voor Moeders een private organisatie is die zelf zulke keuzes mag maken. De antidiscriminatiewet, die geldt voor de publieke ruimte, strekt zich volgens het hof niet uit tot zo’n vereniging. In wezen gaat dit arrest meer over de reikwijdte van de antidiscriminatiewet dan over de hoofddoekendiscussie. Er zijn al meerdere vonnissen geweest daarover. Zo werd de Brusselse vervoersmaatschappij MIVB in 2021 teruggefloten door de arbeidsrechtbank: moslima’s met hoofddoek verbieden om een tram te besturen is discriminerend. Eerder was er dezelfde uitspraak voor de Brusselse dienst voor arbeidsbemiddeling Actiris, waar hoofddoeken dus mogen voor alle personeel.

In scholen kan een verbod dan wel weer op basis van een uitspraak van het Grondwettelijk Hof en veel secundaire scholen bannen de hoofddoek effectief. Universiteiten en hogescholen niet, maar studenten stuiten dus op een muur als ze stage willen doen. De directeurs van de lerarenopleidingen betreuren dat en spreken van talent dat verloren gaat en van een maatschappelijk verlies, “omdat scholen de diversiteit niet aanvaarden”.

De erkenning van diversiteit en het recht op zelfbeschikking van vrouwen botsen met de waarde die gehecht wordt aan neutraliteit in de samenleving en met de hoofddoek als een symbool van onderdrukking in een conservatieve, door religieuze regels gedomineerde cultuur. Rechtbanken kunnen als scheidsrechters de spelregels wel doen naleven, maar over de kern van de discussie helpen ze ons niet vooruit. Het zal zijn tijd nog duren.