“Ze worden vaak lafaards genoemd, maar in hun eigen ogen zijn ze allesbehalve laf”

Wat bezielt iemand om zijn kinderen te doden?

Hubert Van Puyenbroeck

Doctor in psychologie (VUB)

“Het kan in de meest gewone gezinnen gebeuren, maar als buitenstaander weet je niet altijd wat er leeft bij mensen thuis.”

Wat bezielt een vader om zijn eigen kinderen te doden? Volgens deskundigen spelen relationele of financiële problemen vaak een rol. “Dan gaat het om mensen die geen uitweg meer zien, en daarom hun kind meenemen in de dood.” Maar soms gebeurt het ook uit wraak.

Wat in Waardamme juist gespeeld heeft, is nog te vroeg om te bepalen, zeggen deskundigen. “Dat onderzoek wordt nog een juridisch kluwen”, zegt Hubert Van Puyenbroeck, doctor in de psychologie (VUB), die onderzoek deed naar gezinsdrama’s. “Puur psychologisch bestaat ook geen eenduidig antwoord op de vraag wat voor type mensen zulke feiten pleegt. Uit de literatuur bekeken, kunnen we maar weinig uitspraken doen over de persoonlijkheid van die mensen. Wat we wel zien, is dat de omstandigheden waarin het gebeurt, een grote rol spelen. Als er financiële, relationele of geestelijke problemen zijn bijvoorbeeld.”

Geen contact met realiteit

Op welk punt maakt zo’n persoon dan de beslissing om zijn kinderen te doden? “Daar zijn verschillende hypotheses voor. Eén daarvan is een moment van ‘bewustzijnsvernauwing’. Iemand verliest voor een stuk alle contact met de realiteit en ziet plots geen uitweg meer. En dan wordt de afweging genomen: ik moet de kinderen meenemen, want voor hen is er ook geen uitweg meer. En zo worden de kinderen het slachtoffer.”

Paul Cosyns, emeritus professor psychiatrie aan de Universiteit

Antwerpen, bevestigt dat. “Bij mannen van middelbare leeftijd gebeuren gezinsdrama’s vaak in het kader van een ‘majeure’ depressietoestand: ernstig depressief in de psychiatrische betekenis van het woord. Niet alleen depressieve gevoelens, maar mannen die – zonder eerdere psychiatrische problemen – door een zware depressie gaan en hun hele gezin, inclusief zichzelf, gaan vernietigen.”

Assisenpleiter Jef Vermassen zegt dat het motief van kinderdoders “bijna altijd” relationeel is. “En het klopt dat in het merendeel van de gevallen een man of vrouw die feiten pleegt als hij depressief is”, zegt de advocaat. “Doemdenkers, dus. Mensen die vanuit hun depressiviteit een beslissing nemen om uit het leven te stappen, omdat de wereld volgens hen onleefbaar is. En in hun redenering moeten ze dan hun kind meenemen, want zij denken dat die kinderen dan beter af zijn dan hier. Dat is de grote tegenstelling bij kinderdoders: wij zeggen vaak dat het lafaards zijn, maar zij denken net: ik mag niet laf zijn, dus ik neem de kinderen mee in mijn beslissing.”

Zoals Medea

Maar soms gebeurt het ook uit pure wraak tegenover de expartner. “Het typische Medea-complex”, zegt professor Cosyns, verwijzend naar de Griekse mythe over de tovenares Medea en Jason, die samen twee zonen hadden. Toen Jason haar verliet voor een andere vrouw, nam Medea wraak door beide kinderen te doden. Vandaag zijn het doorgaans vaders die zich schuldig maken aan dit type kinderdoding, terwijl vrouwen meestal vanuit een depressie handelen. Vermassen: “Het gaat dan om mannen die zich tekortgedaan voelen, omdat ze zien dat de expartner het goed stelt. Ze gaan zich daarom wreken. Afreageren dus, uit onmacht.”

Van Puyenbroeck: “Voor de buitenwereld komt zo’n daad meestal ook heel ondenkbaar en onvoorspelbaar over. Men ziet het gewoon niet aankomen, omdat een dader zijn omgeving niet ongerust wil maken. Het kan in de meest gewone gezinnen gebeuren, maar als buitenstaander weet je niet altijd wat er leeft bij mensen thuis.”