De erfenis van Paula D’Hondt

We merkten het meteen op onze redactie toen het overlijden van Paula D’Hondt (96) bekend werd gemaakt: er is een generatie die haar niet kent en niet weet wat haar erfenis is. Het is de generatie die het doodnormaal vindt dat nieuwkomers in dit land lessen Nederlands krijgen en dat er een centrum bestaat dat racisme bestrijdt. Voor de dertigers van nu zijn dat vanzelfsprekendheden. Maar zonder Paula D’Hondt zouden ze dat misschien niet zijn.

D’Hondt was al een krasse zestiger toen ze Koninklijk Commissaris voor het Migrantenbeleid werd. “Het was de bedoeling dat ik zou uitbollen en me vooral rustig zou houden”, zei ze daar ooit over. “Maar dat kon ik niet.” Ze stond voor een zware opdracht. Een migratiebeleid was in de jaren tachtig onbestaande in België. De opeenvolgende economische crisissen zorgden voor een nooit geziene werkloosheid, waardoor de positie van de migranten kwetsbaar werd. Het Vlaams Blok won bij elke verkiezing meer stemmen met zijn slogans ‘Eigen volk eerst’ en ‘Terug naar eigen land’. Het racisme nam overal toe. En in de politiek was er geen interesse voor het thema. “Ik zat op den duur bij wijze van spreken iedere maand met de koffiemadammen van de kabinetten samen”, zei ze in een interview met De Morgen in 1990. Maar D'Hondt zette door. Ze bracht honderden bezoeken aan scholen, bedrijven, verenigingen en instellingen en schreef een rapport van drieduizend pagina’s met aanbevelingen die moesten leiden tot een volwaardig migratiebeleid met gelijke kansen én plichten voor iedereen. Het Vlaams Blok werd er zenuwachtig van. D’Hondt werd herhaaldelijk bedreigd, tot in haar eigen huis toe. Ze leefde een hele tijd met politiebescherming. Maar zwijgen deed ze niet: “Ze hebben een simpele boodschap, hè. Eigen volk eerst en de rest buiten. Met een intelligentiecoëfficiënt van tien ben je mee. Maar voor de rest heeft het Blok niets. Niets.” Toen haar mandaat in 1993 afliep, kon haar naaste medewerker directeur worden van het nieuwe Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding. Langzaamaan begonnen alle politieke partijen in te zien hoe groot het gelijk van Paula D’Hondt wel was en werd er werk gemaakt van een volwaardig migratiebeleid.

Hoewel niet al haar voorstellen bruikbaar bleken, er in de loop der jaren in het migratiebeleid vaak geflaterd werd en we met de asielcrisissen voor totaal nieuwe uitdagingen staan, kan niemand ontkennen dat de strijd van Paula D’Hondt tot echte maatschappelijke veranderingen heeft geleid.